date
QUYẾT ĐỊNH TRIỂN KHAI ỨNG DỤNG CÁC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ NĂM 2019
Đăng lúc: 16:31:45 13/02/2020 (GMT+7)
SỞ Y TẾ THANH HÓA | CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM |
| Độc lập Tự do Hạnh phúc |
| |
Số: /QĐ-BVNT | Như Thanh, ngày 13 tháng 02 năm 2020 |
QUYẾT ĐỊNH
V/v : Triển khai ứng dụng các đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở
năm 2019
GIÁM ĐỐC BỆNH VIỆN ĐA KHOA NHƯ THANH
- Căn cứ Luật khoa học và công nghệ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam ngày 18/6/2013.
- Căn cứ Quyết định số 37/2018/QĐ-UBND ngày 14/12/2018 của UBND tỉnh Thanh Hóa, về việc ban hành Quy định quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp cơ sở có sử dụng ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa;
- Căn cứ Quyết định số 1218/QĐ-SYT ngày 31/10/2019 của Giám đốc Sở Y tế Thanh Hóa, về việc công nhận kết quả đề tài nghiên cứu khoa học;
- Căn cứ quyết định số 1100/2017/QĐ-UBND ngày 12/4/2017 của UBND tỉnh Thanh Hoá, Về việc quy định phân công, phân cấp quản lý tổ chức bộ máy và cán bộ công chức, viên chức thuộc UBND tỉnh Thanh Hoá quản lý;
- Theo đề nghị của ông Trưởng phòng KHTH Bệnh viện đa khoa Như Thanh, về việc triển khai ứng dụng các đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở năm 2019.
QUYẾT ĐỊNH
Điều 1: Triển khai ứng dụng các đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở năm 2019 gồm những đề tài sau:
TT | Tên đề tài NCKH&SKCT | Chủ nhiệm đề tài |
1 | Đánh giá tình hình sử dụng thuốc bảo hiểm y tế tại bệnh viện đa khoa huyện Như thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019. | BSCK II Đoàn Mạnh Huân |
2 | Nhận xét tình hình bệnh Tai - Mũi - Họng đến khám và điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa huyện Như thanh trong 2 năm 2017 - 2018. | BSCK II Nguyễn Văn Phụng |
3 | Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả điều trị bệnh rối loạn tiền đình điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh từ tháng 01/2017 đến tháng 12/2018. | BSCKI Lê Hữu Trường |
4 | Nghiên cứu thực trạng bệnh đái tháo đường typ 2 đến khám và điều trị tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh từ 01/01/2018 đến 31/12/2018 | BS Nguyễn Thị Mai Hương |
5 | Đánh giá thực trạng kiển thức hiểu biết và chuẩn bị trang thiết bị về phòng và xử trí phản vệ của điều dưỡng viên các khoa lâm sàng tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh năm 2019. | CNĐD Hoàng Thị Tâm |
Điều 2: Giao Phòng kế hoạch tổng hợp, Chủ nhiệm các đề tài nghiên cứu khoa học hướng dẫn các khoa, phòng tổ chức triển khai ứng dụng các đề tài nghiên cứu khoa học năm 2019 vào hoạt động thực tiễn tại đơn vị. Tổ chức đánh giá kết quả, hiệu quả ứng dụng của các đề tài trên.
Điều 3: Các cá nhân, khoa, phòng, bộ phận có liên quan căn cứ quyết định thi hành./.
Nơi nhận: GIÁM ĐỐC
- Ban Giám đốc.
- Các khoa, phòng
- Chủ đề tài NCKH
- Lưu văn thư-KHTH
SỞ Y TẾ THANH HOÁ
BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN NHƯ THANH
ĐOÀN MẠNH HUÂN
ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG THUỐC BẢO HIỂM Y TẾ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA NHƯ THANH
NĂM 2018 VÀ 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2019
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ
NHƯ THANH 2019
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thuốc có vai trò quan trọng trong sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân, là một trong ba yếu tố quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác khám chữa bệnh. Hai mục tiêu cơ bản của chính sách quốc gia về thuốc là bảo đảm thường xuyên, đủ thuốc có chất lượng đáp ứng nhu cầu điều trị và bảo đảm sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiệu quả.
Trong cơ sở khám chữa bệnh việc lựa chọn thuốc đóng vai trò rất quan trọng để người bệnh được tiếp cận với thuốc có chất lượng tốt, hiệu quả điều trị cao và tiết kiệm chi phí. Tại các bệnh viện, Hội đồng thuốc và điều trị có nhiệm vụ tư vấn cho Giám đốc lựa chọn thuốc sử dụng tại bệnh viện. Các nghiên cứu tổng quát về tình hình sử dụng thuốc như phân tích ABC, phân tích VEN sẽ giúp ích cho Hội đồng thuốc và điều trị cũng như các nhà quản lý nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí bệnh viện cho thuốc điều trị. Hàng năm, mỗi bệnh viện cần tiến hành phân tích ABC/VEN để rà soát, đánh giá những thuốc sử dụng chưa hợp lý, lãng phí, từ đó có thể dừng hoặc hạn chế sử dụng các thuốc không cần thiết để tiết kiệm chi phí. Đồng thời tiến hành kiểm tra dược lâm sàng trực tiếp tại các khoa điều trị để đánh giá hiệu quả của các loại thuốc bổ trợ, tránh lạm dụng, lãng phí; xác định các vấn đề về sử dụng thuốc, làm nền tảng cho các hoạt động can thiệp như lựa chọn, cung ứng, quản lý và sử dụng thuốc;
Bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh trong những năm qua đã được đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ chuyên môn; không ngừng nâng cao tinh thần thái độ cũng như chất lượng khám chữa bệnh cho nhân dân. Một trong những mục tiêu quan trọng mà bệnh viện rất quan tâm đó là việc lựa chọn, cung ứng và sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng điều trị và đáp ứng sự hài lòng của người bệnh; Tuy nhiên, thực tế việc cung ứng, sử dụng thuốc BHYT tại bệnh viện vẫn còn gặp những khó khăn, bất cập như một số thuốc đơn vị dự kiến nhưng không trúng thầu; trúng với số lượng ít hoặc nhà thầu không cung ứng không kịp thời, ..Nhân lực khoa Dược còn thiếu về chủng loại Dược sỹ đại học, do vậy hoạt dộng dược lâm sàng còn hạn chế.
Nhằm có cơ sở khoa học đồng thời biết được thực trạng công tác quản lý thuốc BHYT tại bệnh viện hiện nay như thế nào, cần phải làm gì để nâng cao chất lượng công tác quản lý và sử dụng thuốc ngày càng hợp lý. Từ những lý do nêu trên chúng tôi thực hiện đề tài: Đánh giá tình hình sử dụng thuốc bảo hiểm y tế tại Bệnh viện đa khoa huyện như thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019
Mục tiêu nghiên cứu :
1. Đánh giá tình hình cung ứng, quản lý thuốc BHYT tại bệnh viện đa khoa huyện như thanh.
2. Thực trạng sử dụng thuốc BHYT tại bệnh viện đa khoa huyện như thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019.
Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1. CÔNG TÁC DƯỢC BỆNH VIỆN
Bệnh viện là một xã hội thu nhỏ, là nơi tập hợp nhiều nhóm xã hội, nơi tồn tại và phát sinh nhiều mối quan hệ xã hội chồng chéo như :
v Thầy thuốc với người bệnh
v Điều dưỡng với người bệnh
v Thầy thuốc. điều dưỡng với người nhà người bệnh
Trước đây, Khoa Dược Bệnh viện tương đối tách biệt với các bộ phận khác trong bệnh viện vì chủ yếu làm nhiệm vụ cung ứng thuốc, vật tư y tế cho các khoa phòng, nhưng hiện nay công tác Dược Bệnh viện ngày càng được chú ý, người cán bộ dược ngày càng tiếp cận với các bộ phận lâm sàng và cận lâm sàng, thậm chí với cả người bệnh và người nhà người bệnh, do đó công tác Dược Bệnh viện ngày càng mang tính cộng đồng hơn.
1.1.Vị trí của Khoa Dược trong bệnh viện
Tổ chức Dược Bệnh viện là một khoa chuyên môn trực thuộc Giám đốc Bệnh viện.
Trong một Bệnh viện chỉ có một Khoa Dược, nó là tổ chức cao nhất đảm nhiệm mọi công tác về dược, nên không chỉ có tính chất thuần túy của một khoa chuyên môn mà còn thêm tính chất của một bộ phận quản lý và tham mưu toàn bộ công tác về dược trong cơ sở điều trị đó, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả, đảm bảo an toàn trong khám, chữa bệnh nhất là trong quản lý sử dụng thuốc an toàn. hợp lý. Vì vậy Khoa Dược chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc Bệnh viện.
1.2.Chức năng của Khoa Dược trong Bệnh viện
Căn cứ vào vị trí được xác định ở trên, Khoa Dược Bệnh viện có các chức năng :
v Thực hiện công tác chuyên môn kỹ thuật về Dược, nghiên cứu khoa học, tham gia huấn luyện và bồi dưỡng cán bộ.
v Quản lý thuốc men, hóa chất, y dụng cụ và các chế độ chuyên môn về Dược trong toàn Bệnh viện.
v Tổng hợp nghiên cứu và đề xuất các vấn đề về công tác Dược trong toàn bệnh viện đảm bảo thông tin, tư vấn về sử dụng thuốc, kiểm tra theo dõi việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý giúp Giám đốc Bệnh viện chỉ đạo thực hiện và phát triển công tác Dược theo phương hướng của ngành và yêu cầu của điều trị.
Ba chức năng trên đều phải thực hiện đầy đủ nhưng chức năng thực hiện công tác chuyên môn là trọng tâm.
1.3.Nhiệm vụ của Khoa Dược trong Bệnh viện
1.3.1.Đảm bảo cung cấp thuốc men, hóa chất, y cụ đầy đủ kịp thời. đáp ứng yêu cầu điều trị
Căn cứ vào nhu cầu và định mức của Bệnh viện, Khoa Dược lập kế hoạch hàng năm theo đúng quy định. được chuyển sang Hội đồng thuốc và điều trị của Bệnh viện xem xét tư vấn và sau đó Giám đốc Bệnh viện ký duyệt. Trong trường hợp nhu cầu thuốc tăng đột xuất phải làm dự trù bổ sung.
Khoa Dược mua thuốc chủ yếu tại các doanh nghiệp Dược Nhà nước đặc biệt đối với thuốc gây nghiện, hướng tâm thần, thuốc chuyên khoa do các công ty dược phẩm Trung ương hoặc địa phương theo đúng kế hoạch, ưu tiên mua thuốc sản xuất trong nước có chất lượng đảm bảo. Việc mua bán thuốc phải được thực hiện theo thể thức đấu thầu, chọn thầu chỉ định thầu công khai theo quy định của Nhà nước.
1.3.2.Tổ chức, quản lý cấp phát thuốc, hóa chất, y cụ.
Thuốc theo y lệnh lĩnh và phải được dùng trong ngày, riêng ngày nghỉ (lễ, thứ bảy, chủ nhật. ) khoa phòng điều trị được lĩnh vào ngày hôm trước ngày nghỉ. Khoa Dược tổ chức thường trực phát thuốc cấp cứu 24 giờ trong ngày.
Xây dựng và trình Giám đốc phê duyệt quy trình cấp phát thuốc. theo dõi việc sử dụng thuốc đồng thời giúp Giám đốc kiểm tra việc thực hiện khi quy trình được phê duyệt.
Xây dựng kiểm tra quy trình cấp phát thuốc chặt chẽ từ Khoa Dược đến các khoa phòng và người bệnh. Hướng dẫn các khoa phòng thực hiện đúng quy chế thuốc độc, thuốc gây nghiện, hướng tâm thần. Việc sử dụng đơn thuốc, phiếu lĩnh thuốc và các mẫu sổ xuất nhập thuốc phải theo đúng quy định hiện hành (đơn thuốc gây nghiện. phiếu lĩnh thuốc độc. ).
Hóa chất sử dụng trong các chuyên khoa (xét nghiệm, kiểm nghiệm, X quang, ) Khoa Dược chịu trách nhiệm cấp phát hàng tháng và có theo dõi việc sử dụng sao cho hợp lý.
Khoa Dược chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng thuốc, hóa chất do mình cấp phát. Khi giao thuốc phải thực hiện 3 tra, 3 đối.
1.3.3.Bảo quản thuốc, hóa chất, y dụng cụ
Khoa Dược không những làm tốt bảo quản thuốc , hóa chất, y dụng cụ trong khoa mà còn hướng dẫn các khoa khác làm tốt công tác này.
Lưu ý đối với những thuốc và hóa chất có yêu cầu bảo quản đặc biệt, theo dõi hạn dùng của thuốc và sắp xếp các loại thuốc độc, gây nghiện, hướng tâm thần theo đúng quy định của qui chế hiện hành.
Thực hiện 5 chống :
Ø Chống nóng, ẩm
Ø Chống mối mọt, côn trùng
Ø Chống cháy nổ
Ø Chống quá hạn dùng
Ø Chống thất thoát, nhầm lẫn
Làm tốt công tác kiểm soát, kiểm kiểm kê theo định kỳ hoặc đột xuất.
Sắp xếp thuốc theo nguyên tắc 3 dễ : dễ thấy, dễ lấy, dễ kiểm tra.
1.3.4.Thực hiện các quy chế, chế độ chuyên môn về Dược trong Khoa và hướng dẫn kiểm tra việc thực hiện các chế độ đó trong toàn Bệnh viện.
Trưởng Khoa Dược xây dựng nội dung kiểm tra, tổ chức kiểm tra và lên lịch kiểm tra đối với các khoa phòng, đi kiểm tra cần phối hợp với Phòng Kế hoạch Tổng hợp và khi cần thiết thì có sự chủ trì của Giám đốc Bệnh viện. Kiểm tra việc thực hiện các qui chế hiện hành (qui chế quản lý chất lượng thuốc, qui chế kê đơn và bán thuốc theo đơn, qui chế thuốc độc, thuốc gây nghiện, ).
1.3.5.Hướng dẫn sử dụng thuốc, kiểm tra theo dõi việc dùng thuốc an toàn, thông tin tư vấn về thuốc.
Thông tư 23/2011/ TT-BYT ngày 10/6/2011, Hướng dẫn sử dụng thuốc trong
Các cơ sở y tế có giường bệnh.
Thông tư 21/2013/ TT-BYT ngày 08/8/2013, qui định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thuốc và điều trị trong Bệnh viện.
Hội đồng thuốc và điều trị có chức năng tư vấn cho Giám đốc Bệnh viện về các vấn đề liên quan đến thuốc và điều trị bằng thuốc, thực hiện tốt chính sách quốc gia về thuốc.
Hiện nay hầu hết các Bệnh viện trong cả nước đã thành lập Hội đồng thuốc và điều trị, nhiệm vụ của Dược sỹ Trưởng Khoa Dược phải là Phó Chủ tịch kiêm Ủy viện thường trực của Hội đồng. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, Khoa Dược và các khoa điều trị phải thiết lập mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Dược sỹ - Bác sỹ kê đơn - Điều dưỡng trong sử dụng thuốc cho người bệnh.
Dược sỹ được gọi là chuyên gia về thuốc, có nhiệm vụ cung cấp thông tin đầy đủ về thuốc cho bác sỹ kê đơn, tư vấn cho thầy thuốc để chọn thuốc thích hợp nhất cho từng người bệnh. Giới thiệu thuốc mới, theo dõi phản ứng có hại của thuốc (ADR).
Dược sỹ lâm sàng giúp đỡ, hướng dẫn, kiểm tra y tá, điều dưỡng cách dùng thuốc và theo dõi hiệu quả dùng thuốc.
1.3.6.Chỉ đạo tuyến
Khoa Dược chịu trách nhiệm chỉ đạo kỹ thuật và nghiệp vụ về công tác Dược đối với tuyến trước.
1.3.7.Tổng hợp báo cáo tình hình hoạt động, thống kê, quyết toán về mặt số lượng đúng quy định và đúng thời gian.
Ø Dự trù thuốc
Ø Mở sổ sách theo dõi xuất nhập, lưu trữ các chứng từ theo đúng quy định.
Ø Thanh toán thuốc : thống kê, tổng hợp số lượng thuốc kể cả thuốc pha chế, hóa chất, y dụng cụ đã phát ra, số liệu phải phù hợp với các chứng từ xuất nhập sau đó chuyển sang Phòng Tài chính Kế toán để quyết toán. Việc báo cáo phải đúng kỳ hạn quy định 3, 6, 9, 12 tháng hoặc báo cáo đột xuất khi cần thiết.
1.4.Tổ chức và biên chế Khoa Dược bệnh viện
1.4.1Tổ chức
Khoa Dược Bệnh viện là một tổ chức duy nhất đảm nhiệm công tác Dược, là nơi chỉ đạo tập trung thống nhất các mặt tổ chức, kỹ thuật và nghiệp vụ quản lý (bao gồm cả thuốc tân dược và đông dược).
Tùy theo khối lượng công tác và số lượng cán bộ có thể tổ chức ra các tổ hoặc các bộ phận công tác sau đây :
Ø Dược chính, kiểm nghiệm và nghiên cứu khoa học
Ø Sản xuất, pha chế thuốc
Ø Kho và cấp phát
Ø Thống kê - kế toán thuốc
1.4.2.Công tác cung ứng thuốc đảm bảo an toàn, hợp lý, hiệu quả và kinh tế cho bệnh viện
Tất cả các hoạt động cung ứng thuốc cho Bệnh viện (thông tin, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm mới, ký hợp đồng, đấu thầu, ) đều có sự tham gia trực tiếp của Khoa Dược đồng thời Khoa Dược là bộ phận chủ yếu để cố vấn về dự trù thuốc, xây dựng Danh mục thuốc cho Bệnh viện.
Hiện nay để tăng cường thực hiện việc cung ứng thuốc đảm bảo an toàn, hợp lý phải xây dựng được Danh mục thuốc cho Bệnh viện mình.
Về kinh tế : trong tổng kinh phí điều trị tại Bệnh viện, tiền thuốc chiếm từ 40-60%, nếu quản lý sử dụng thuốc không an toàn, hợp lý sẽ tác động tiêu cực và các mục tiêu chung của Bệnh viện. Do đó cung ứng sử dụng thuốc an toàn, hợp lý cần phải được hiểu như là cách dùng thuốc thích hợp với nhu cầu lâm sàng, liều lượng thích hợp với yêu cầu cá nhân, thời gian điều trị thích hợp và giá cả phù hợp cho bệnh nhân và cộng đồng.
Ø Thuốc thích hợp : sử dụng phải hiệu quả, an toàn và giá cả phù hợp.
Ø Bệnh nhân thích hợp : phải nhận được thông tin thích hợp sẵn có và rõ ràng về thuốc họ được sử dụng.
Ø Theo dõi thích hợp : những tác dụng phụ không mong muốn
Tại Bệnh viện, hai mục tiêu của chính sách quốc gia về thuốc :
Ø Đảm bảo cung ứng thường xuyên và đủ thuốc có chất lượng đến bệnh nhân.
Ø Đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả
được cụ thể hóa trong chu trình quản lý thuốc sau đây :
Sơ đồ 2.2. Chu trình quản lý thuốc trong Bệnh viện
Chọn lựa : Danh mục thống nhất trong Bệnh viện cần thu thập thông tin về thuốc, xác định tình hình bệnh tật, dự thảo Danh mục thuốc, chọn lựa, áp dụng và điều chỉnh.
Cung ứng : Xác định nhu cầu về dùng thuốc, chọn nhà cung cấp, kiểm tra và bảo quản lưu kho.
Phân phối : thuốc cấp cứu, độc, nghiện, hướng tâm thần, thuốc thường sử dụng, thuốc ít sử dụng,
Sử dụng : - Huấn luyện : ngắn hạn , dài hạn,
- Quản lý : lập phác đồ điều trị, giám sát, phản hồi và kiểm soát.
Mục tiêu của chu trình quản lý thuốc nhằm :
- Đảm bảo cung ứng thường xuyên và đầy đủ thuốc có chất lượng cho người bệnh.
- Sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả.
- Cân bằng chi phí cho dùng thuốc trong Bệnh viện.
Đạt được những mục tiêu trên sẽ cho những kết quả sau :
- Tính hiệu quả : chữa khỏi bệnh hay giảm nhẹ bệnh và hạn chế tác dụng không mong muốn cho người bệnh.
- Tính hiệu năng : chi phí thấp nhất trong hoàn cảnh nguồn lực bệnh viện còn hạn chế và phù hợp với điều kiện kinh tế của người bệnh.
- Tính công bằng : tất cả các bệnh nhân không phân biệt giàu nghèo được hưởng chất lượng điều trị như nhau.
Để đạt được những mục tiêu của chu trình quản lý thuốc cần phải :
- Xây dựng phác đồ điều trị : có tính chất quyết định cho chu trình quản lý thuốc tại Bệnh viện, đặc biệt trong khâu Sử dụng thuốc.
- Xây dựng Danh mục thuốc Bệnh viện : khâu quyết định của mắt xích thứ hai trong chu trình chọn lựa thuốc, đảm bảo cung ứng đủ thuốc chữa bệnh không để người bệnh tự đi mua và là cơ sở pháp lý để BHXH thanh toán chi phí sử dụng thuốc cho người bệnh có thẻ BHYT.
- Giám sát tình hình sử dụng thuốc : khâu quan trọng trong các nhiệm vụ của Hội đồng thuốc và điều trị, chính qua giám sát mới biết được những khó khăn, thuận lợi, những tồn tại cần giải quyết, chỉnh sửa, cải tiến, hoàn thiện. Cần tập trung ở 3 khu vực lớn :
+ Giám sát kê đơn tại Khoa Khám bệnh.
+ Giám sát sử dụng thuốc trong các Khoa lâm sàng.
+ Giám sát thực hiện các Quy chế Dược tại Khoa Dược.
2. HỘI ĐỒNG THUỐC VÀ ĐIỀU TRỊ TRONG BỆNH VIỆN
2.1.Qui định chung về hội đồng thuốc và điều trị
v Các Bệnh viện phải có Hội đồng thuốc và điều trị.
v Hội đồng thuốc và điều trị là tổ chức tư vấn cho Giám đốc Bệnh viện về các vấn đề có liên quan đến thuốc và điều trị bằng thuốc của Bệnh viện, bảo đảm sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả cho người bệnh, thực hiện Chính sách quốc gia về thuốc.
2.2.Chức năng
Hội đồng thuốc và điều trị làm nhiệm vụ tư vấn thường xuyên cho Giám đốc về cung ứng, sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả ; cụ thể hóa các phác đồ điều trị phù hợp với điều kiện của Bệnh viện.
2.3.Nhiệm vụ
v Xây dựng danh mục thuốc phù hợp với đặc thù bệnh tật và chi phí về thuốc và vật tư tiêu hao điều trị của Bệnh viện.
v Giám sát việc thực hiện quy chế chẩn đoán bệnh, làm hồ sơ bệnh án và kê đơn điều trị, quy chế sử dụng thuốc và quy chế công tác Khoa Dược.
v Theo dõi phản ứng có hại và rút kinh nghiệm các sai sót trong dùng thuốc.
v Thông tin về thuốc, theo dõi ứng dụng thuốc mới trong Bệnh viện.
v Xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa Dược sỹ, Bác sỹ và Y tá (Điều dưỡng) trong đó Dược sỹ là tư vấn, Bác sỹ chịu trách nhiệm về chỉ định và Y tá (Điều dưỡng) là người thực hiện y lệnh.
2.4. Lựa chọn thuốc theo ABC
A: Gồm những sản phẩm có giá trị lớn(đắt tiền);
B: Gồm những sản phẩm chiếm có giá trị trung bình;
C: Gồm những sản phẩm có giá trị thấp.
Thông thường, sản phẩm hạng A chiếm 10 20% tổng số sản phẩm, hạng B chiếm 10 20% và còn lại là hạng C chiếm 60 -80%.
2.5. Lựa chọn thuốc theo VEN
V : Thuốc rất cần thiết(cấp cứu, )
E: Thuốc cần thiết( Thuốc thiết yếu: kháng sinh, cocticoit,.)
N: Thuốc không thiết yếu (thuốc bổ trợ, )
Chương 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
- Sử dụng thuốc tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019 căn cứ vào: Danh mục thuốc trúng thầu tại bệnh viện ; Báo cáo công tác dược bệnh viện ; Các báo cáo, thống kê sử dụng thuốc của đối tượng Bảo hiểm y tế năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019.
- Tổ chức bộ máy và hoạt động của khoa Dược bệnh viện.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu hồi cứu mô tả cắt ngang.
2.2.2. Nội dung nghiên cứu
- Nhân lực y tế của bệnh viện.
- Nhân lực khoa Dược
- Tình hình khám chữa bệnh BHYT tại Bệnh viện
- Phân tích sử dụng thuốc tại Bệnh viện qua khảo sát danh mục thuốc trúng thầu, số liệu nhập và sử dụng thuốc...Tiến hành phân tích theo phân loại ABC, phân loại VEN.
- Các đơn thuốc ngoại trú BHYT được kê tại Bệnh viện trong 2 năm, mỗi năm 100 đơn.
2.5. Phương pháp xử lý số liệu trong nghiên cứu
- Số liệu được tổng hợp, phân tích thống kê thông thường.
- Đối với sổ sách, các báo cáo hoạt động khám chữa bệnh, cung ứng, quản lý và sử dụng thuốc của bệnh viện được thống kê tổng hợp trên phần mềm quản lý bệnh viện Medisof 2003 của Bộ Y Tế và phần mềm Minh Lộ hiện bệnh viện đang sử dụng.
Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Nhân lực bệnh viện
Bảng 3.1. Tỷ lệ cơ cấu bộ phận chuyên môn
STT | Cơ cấu | Năm 2018 | Năm 2019 |
A | Cơ cấu bộ phận | Tỷ lệ (%) | Tỷ lệ (%) |
1 | Lâm sàng | 61,0 | 61,3 |
2 | Cận Lâm sàng và Dược | 20,4 | 19,8 |
3 | Quản lý, hành chính | 18,6 | 18,9 |
B | Cơ cấu chuyên môn | Tỷ số | Tỷ số |
1 | Bác sỹ/ĐD,HS,KTV | 1/2 | 1/2 |
2 | Dược sỹ Đại học/ Bác sỹ | 1/13 | 1/26 |
Nhận xét:
Nhân lực các khoa lâm sàng chiếm tỷ lệ từ 60- 61,3%;các khoa cận lâm sàng và khoa dược chiếm 19,8 20,4%. Nhân lực quản lý hành chính chiếm từ 18,6 đến 18,9% ; Tỷ lệ bác sỹ/ điều dưỡng, KTV là 1/2. Tỷ lệ dược sĩ ĐH/ BS năm 2018 là 1/13; năm 2019 là 1/26.
Bảng 3.2. Thống kê nhân lực Dược
Nhân lực và chủng loại | Năm 2018 | Năm 2019 |
Tổng số CB-NV Khoa | 8 | 7 |
Trong đó : DS CKI | 1 | 1 |
DSĐH | 1 | 0 |
DS CĐ | 3 | 5 |
SDTH | 3 | 1 |
Dược sỹ Đại học/ Dược sỹ CĐ,TC | 1/ 3 | 1/6 |
Nhận xét :
Kết quả khảo sát cho thấy tỷ lệ Dược sỹ Đại học/ Dược sỹ CĐ,TC năm 2018 là 1/ 3; năm 2019 là 1/6 .
3.2. Tình hình khám chữa bệnh BHYT tại Bệnh viện
Bảng 3.3. Khám chữa bệnh ngoại trú BHYT
Năm | Tổng số thẻ đăng ký | Tổng số lượt khám chung (lượt) | Tổng số lượt khám BHYT (lượt) | Tỷ lệ % KB BHYT/ khám chung | Tổng số BN điều trị ngoại trú có HSBA (lượt) | Tần suất khám bệnh BHYT/ thẻ (lần) |
2018 | 79 381 | 50 803 | 47 981 | 94,5% | 1 233 | 0.6 |
6 tháng 2019 | 80 000 | 24 200 | 22 840 | 94,4% | 976 | 0.29 |
Nhận xét :
Tổng số thẻ BHYT đăng ký khám chữa bệnh tại Bệnh viện trong 2 năm tương đối ổn định( năm 2018 là 79.381 thẻ; năm 2019: 80.000 thẻ)
Tổng số lượt khám ngoại trú BHYT năm 2018 : 47 981, chiếm 94,5% tổng số lượt khám ngoại trú toàn Bệnh viện; 6 tháng năm 2019 : 22840, chiếm 94,4 % tổng số lượt khám ngoại trú toàn Bệnh viện.
Bảng 3.4. Khám chữa bệnh nội trú
Năm | Tổng số bệnh nhân điều trị nội trú (lượt) | Tổng số bệnh nhân điều trị nội trú BHYT (lượt) | Tỷ lệ % BN điều trị BHYT/ điều trị chung | Ngày điều trị trung bình (ngày) |
2018 | 50 803 | 47 981 | 94,5% | 5,13 |
6 tháng 2019 | 24 200 | 22 840 | 94,4% | 5,06 |
Tổng | 75.003 | 70.821 | 94,4 | 5,1 |
Nhận xét :
Tổng số bệnh nhân điều trị nội trú BHYT năm 2018 và 6 tháng năm 2019 là 70.821 lượt chiếm 94,4 % tổng số bệnh nhân điều trị nội trú.
3.3. Tình hình sử dụng thuốc BHYT tại Bệnh viện
Bảng 3.5. Thống kê tiền thuốc sử dụng tại Bệnh viện
Năm | Nội dung | Tổng chi phí | Tiền thuốc đã sử dụng | Tỷ lệ % | Bình quân đơn điều trị |
Năm 2018 | Khám điều trị ngoại trú | 12,737,052,730.0 | 4,76 2,1 572 | 38,3% | 335,247 |
Điều trị nội trú | 18,177,828,798.0 | 3,462,105,338.0 | 19,1 | 1,819,967 | |
6 tháng Năm 2019 | Khám điều trị ngoại trú | 6,131,518, 652.0 | 2,458,412, 845.0 | 40,1 | 331,165 |
Điều trị nội trú | 8,832,894,326.0 | 1,615,417, 835.0 | 18,3% | 2,042,288 |
Nhận xét :
Chi phí tiền thuốc khám điều trị ngoại trú trong 2 năm chiếm từ 38,3 - 40,1% tổng chi phí ; Bình quân đơn điều trị ngoại trú từ 335,247.0đ - 331,165.0 đ/ đơn.
Chi phí tiền thuốc điều trị nội trú chiếm 18,3 19,1% tổng chi phí. Bình quân đợt điều trị nội trú từ 1,819,967.0 đ đến 2,042,288.0đ/đợt điều trị.
Bảng 3.6. Tỷ lệ thuốc Nội - Ngoại
Năm | Tổng tiền thuốc đã sử dụng | Thuốc nội | Thuốc ngoại | ||
Tổng tiền | Tỷ lệ% | Tổng tiền | Tỷ lệ% | ||
2018 |
8.338.366.910,0
|
6587309859
| 79% |
1,751,057,051.1
| 21% |
6 tháng 2019 |
4.073.830.680,0 |
3320172004 |
81,5% |
753,658,675.8 |
18,5% |
Nhận xét :
Tỷ lệ sử dụng thuốc nội chiếm 79,0 % - 81,5 % tổng kinh phí; thuốc ngoại chiếm 21-18,5% tổng kinh phí; Giá trị thuốc nội năm sau tăng hơn năm trước.
Bảng 3.7. Tỷ lệ thuốc Nội - Ngoại về số mặt hàng đã sử dụng
Năm | Tổng số mặt hàng đã sử dụng | Thuốc nội | Thuốc ngoại | ||
Tổng mặt hàng | Tỷ lệ% | Tổng mặt hàng | Tỷ lệ% | ||
2018 | 366 | 292 | 79,9 | 74 | 20,1 |
2019 | 300 | 243 | 80,9 | 57 | 19,1 |
Nhận xét :
Số mặt hàng thuốc nội chiếm từ 79,9 % - 80,9% tổng mặt hàng; thuốc ngoại chiếm từ 19,1- 20,1 % số mặt hàng;
Bảng 3.8. Các nhóm thuốc sử dụng tại Bệnh viện
TT | Các nhóm thuốc | Năm 2018 | 6 tháng Năm 2019 | ||
Tổng số tiền | Tỷ lệ% | Tổng số tiền | Tỷ lệ% | ||
1 | Thuốc gây tê,mê | 48,827,754 | 0.6 | 27,295,549 | 0.7 |
2 | Thuốc giảm đau, hạ sốt chống viên không steroid :thuốc điều trị gút các bệnh xương khớp | 366,108,646 | 4.4 | 179,862,029 | 4.4 |
3 | Thuốc chống dị ứng và dùng trong các trường hợp quá mãn | 20,534,775 | 0.2 | 58,263,390 | 1.4 |
4 | Thuốc giải độc các thuốc dùng trong trường hợp ngộ độc | 60,480 | 0.0 | 0 | 0.0 |
5 | Thuốc chống co giật, chống động kinh | 4,374,964 | 0.1 | 2,430,532 | 0.1 |
6 | Thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn | 2,972,858,875 | 35.7 | 1,514,603,445 | 37.2 |
7 | Thuốc điều trị nửa đầu | 8,857,044 | 0.1 | 28,727,101 | 0.7 |
8 | Thuốc tác dụng đối với máu | 40,691,400 | 0.5 | 16,678,020 | 0.4 |
9 | Thuốc tim mạnh | 225,028,098 | 2.7 | 125,444,424 | 3.1 |
10 | Thuốc điều trị bệnh da liễu | 7,807,000 | 0.1 | 1,358,200 | 0.0 |
Bảng 3.8. Các nhóm thuốc sử dụng tại Bệnh viện
TT | Các nhóm thuốc | Năm 2018 | 6 tháng Năm 2019 | ||
Tổng số tiền | Tỷ lệ% | Tổng số tiền | Tỷ lệ% | ||
11 | Thuốc tẩy trùng và sát khuẩn | 15,738,200 | 0.2 | 11,396,800 | 0.3 |
12 | Thuốc lợi tiểu | 2,142,599 | 0.0 | 2,586,642 | 0.1 |
13 | Thuốc đường tiêu hóa | 466,650,267 | 5.6 | 214,291,877 | 5.3 |
14 | Hocmon và các thuốc tác dụng vào hệ thống nội tiết | 375,540,976 | 4.5 | 235,834,676 | 5.8 |
15 | Huyết thanh và Globulin miễm dịch | 9,353,320 | 0.1 | 4,054,115 | 0.1 |
16 | Thuốc giãn cơ và ưc chế Cholinesterase | 7,785,675 | 0.1 | 1,986,600 | 0.0 |
17 | Thuốc điều trị về mắt, Tai mũi họng | 65,463,264 | 0.8 | 13,375,026 | 0.3 |
18 | Thuốc có tác dụng thúc đẻ, cầm máu sau đẻ và chống đẻ non | 91,409,546 | 1.1 | 26,064,404 | 0.6 |
19 | Thuốc chống rối loạn tâm thần | 4,289,654 | 0.1 | 4,009,394 | 0.1 |
20 | Thuốc tác dụng trên đường hô hấp | 148,082,655 | 1.8 | 102,162,410 | 2.5 |
21 | Dung dịch điều chỉnh nước, điện giải,cân bằng acid-base và các dung dịch tiêm truyền khác | 95,908,189 | 1.2 | 46,614,015 | 1.1 |
22 | Khoáng chất và vitamin | 401,949,964 | 4.8 | 392,932,815 | 9.6 |
23 | Danh mục thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền | 1,488,208,684 | 17.8 | 629,444,828 | 15.5 |
24 | thuốc khác | 1,470,694,882 | 17.6 | 434,414,388 | 10.7 |
Tổng | 8,338,366,910 | 100.0 | 4,073,830,680 | 100.0 | |
Nhận xét:
Thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất từ 35,7 37,2 %; Danh mục thuốc dược liệu, thuốc y học cổ truyền chiếm 15,5 -17,8%;
3.4.Phân tích theo phân loại ABC
Bảng 3.9. Kết quả phân tích theo phân loại ABC đối với đối tượng BHYT năm 2018
Loại | SL | Tỷ lệ | Tồng giá trị | Tỷ lệ% | Ghi chú |
(VNĐ) | |||||
A | 54 | 15% | 5,211,479,318.8 | 62.5 |
|
B | 73 | 20% | 2,250,210,088.0 | 27.0 |
|
C | 239 | 65% | 876,677,503.3 | 10.5 |
|
Cộng | 366 | 100% | 8,338,366,910.0 | 100.0 |
|
Nhận xét:
Năm 2018 có 366 mặt hàng thuốc, trong đó thuốc loại A (Gồm những sản phẩm có giá trị lớn) gồm 54 mặt hàng, chiếm 15 % nhưng có giá trị tới 62,5%; loại B(những sản phẩm chiếm có giá trị trung bình) chiếm tỷ lệ trung bình; loại C (những sản phẩm có giá trị thấp. )thì ngược với loại A, có tới tới 65% mặt hàng nhưng chỉ có giá trị 10,5 %.
Bảng 3.10. Kết quả phân tích theo phân loại ABC đối với đối tượng BHYT
6 tháng năm 2019
Loại | SL | Tỷ lệ | Tồng giá trị | Tỷ lệ% | Ghi chú |
(VNĐ) | |||||
A | 45 | 15 | 2,558,365,667.0 | 62.8 |
|
B | 60 | 20 | 1,026,605,331.4 | 25.2 |
|
C | 195 | 65 | 488,859,681.6 | 12.0 |
|
Cộng | 300 | 100 | 4.073.830.680,0 | 100 |
|
Nhận xét:
6 tháng năm 2019 có 300 mặt hàng thuốc, trong đó thuốc loại A gồm 45 mặt hàng, chiếm 15 % nhưng có giá trị tới 62,8%; loại B chiếm tỷ lệ trung bình; loại C thì ngược với loại A, có tới tới 65% mặt hàng nhưng chỉ có giá trị 12 %.
Bảng 3.11. Các thuốc có giá trị sử dụng cao nhất theo phân loại ABC năm 2018
STT | Tên thuốc | ĐV | SL | Đơn giá | Giá trị | % giá trị |
1 | Cefurofast 1500 mg | Lọ | 16000 | 35490 | 567,840,000.0 | 10.7 |
2 | Biofil | Ống | 202850 | 2500 | 507,125,000.0 | 9.6 |
3 | Amvifuxime 250 | Viên | 60000 | 3600 | 216,000,000.0 | 4.1 |
4 | Imetoxim 1g | Lọ | 8000 | 26199 | 209,592,000.0 | 4.0 |
6 | Amohexine | Viên | 60000 | 2400 | 144,000,000.0 | 2.7 |
7 | Brogood injection | Ống | 5000 | 27500 | 137,500,000.0 | 2.6 |
8 | Vifusinhluc | Viên | 39960 | 3285 | 131,268,600.0 | 2.5 |
9 | Pamatase inj. | Lọ | 5002 | 25000 | 125,050,000.0 | 2.4 |
10 | Đại tràng hoàn P/H | Gói | 33060 | 3750 | 123,975,000.0 | 2.3 |
Bảng 3.12. Các thuốc có giá trị sử dụng cao nhất theo phân loại ABC 6 tháng năm 2019
STT | Tên thuốc | ĐV | Số lượng | Đơn giá | Giá trị | % giá trị |
1 | Medocef 1g | Lọ | 6000 | 52500 | 315,000,000.00 | 12.4 |
2 | Biofil | Ống | 60000 | 2500 | 150,000,000.00 | 5.9 |
3 | Cephazomid 2g | Lọ | 3000 | 31000 | 93,000,000.00 | 3.7 |
4 | Thập toàn đại bổ | Viên | 35152 | 2500 | 87,881,250.00 | 3.5 |
5 | Ziusa | Lọ | 1125 | 69468 | 78,151,500.00 | 3.1 |
6 | Hoạt huyết trung ương | Viên | 39819 | 1950 | 77,647,050.00 | 3.1 |
7 | Ad- Liver | Viên | 44977.5 | 1690 | 76,011,975.00 | 3 |
8 | Metovance | Viên | 29250 | 2500 | 73,125,000.00 | 2.9 |
9 | Doncef | Viên | 29970 | 2340 | 70,129,800.00 | 2.8 |
10 | Cefurofast 1500 | Lọ | 1942 | 35490 | 68,921,580.0 | 2.7 |
Nhận xét
Thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất là kháng sinh , năm 2018 là Cefurofast 1500 mg chiếm 10,7%; năm 2019 là Medocef 1g chiếm 12,4%. Tiếp theo là Biofil , năm 2018 chiếm 9,6%, năm 2019 chiếm 5,9%; kế đó là những thuốc kháng sinh và thuốc bổ tợ khác.
3.5. Phân tích VEN
Bảng 3.13. kết quả phân tích VEN đối với đối tượng BHYT 6 tháng năm 2019
Loại | SL | Tỷ lệ % | Tồng giá trị | Tỷ lệ% | Ghi chú | |
(VNĐ) | ||||||
V
| 42 | 14% | 234,425,274.7 | 5.8% |
| |
E | 232 | 77,3% | 3,215,327,664.0 | 78.9% |
| |
N | 26 | 8,7% | 624,077,741.3 | 15.3% |
| |
Cộng | 300 | 100 | 4,073,830,680.0 | 100 |
|
Nhận xét:
6 tháng năm 2019, trong tổng số 300 mặt hàng thuốc đã sử dụng tại bệnh viện thì thuốc loại V (Thuốc rất cần thiết- cấp cứu, ) chiếm 14% sản phẩm với giá trị 5,8%; Thuốc loại E(Thuốc thiết yếu: kháng sinh, cocticoit,.)chiếm 77,3% sản phẩm với giá trị 78,9%, thuốc N (Thuốc bổ trợ, ) chiếm 8,7% với giá trị 15.3%
3.6. Kết quả khảo sát thực trạng kê đơn thuốc BHYT tại Khoa Khám bệnh
Bảng 3.14. Thống kê số lượng thuốc kê trong một đơn thuốc
Số thuốc/đơn | Số đơn | Tổng cộng | ||
Năm 2018 | 6 tháng năm 2019 | Số đơn | Tỉ lệ % | |
1 | 11 | 16 | 27 | 13,5 |
2 | 15 | 23 | 38 | 19,0 |
3 | 40 | 31 | 71 | 35,5 |
4 | 23 | 24 | 47 | 23,5 |
5 | 10 | 6 | 16 | 8,0 |
6 | 1 | 0 | 1 | 0,5 |
>6 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Cộng : | 100 | 100 | 200 | 100% |
Nhận xét :
Số thuốc kê trong đơn dao động từ 1 đến 6 loại thuốc, đa số là 3 loại thuốc(chiếm 35,5%); 4 loại chiếm 23,5% ; 2 loại chiếm 19,0%; 1 loại chiếm 13,5%; 6 loại chiếm 0,5%.
Bảng 3.15. Các nhóm thuốc được kê nhiều trong đơn thuốc khảo sát
Các nhóm thuốc thường được kê | Năm 2018 | Năm 2019 |
Kháng sinh | 49 | 45 |
Corticoid | 3 | 5 |
Giảm đau | 29 | 31 |
Chế phẩm đông y | 84 | 78 |
Hô hấp | 12 | 15 |
Tiêu hóa | 21 | 23 |
Tim mạch | 5 | 7 |
Mắt | 9 | 8 |
Tiết niệu | 4 | 7 |
Nội tiết | 1 | 4 |
Vitamin | 20 | 22 |
Khác | 29 | 30 |
Tổng cộng : |
|
|
Nhận xét :
Các nhóm thuốc được kê nhiều trong 100 đơn thuốc khảo sát mỗi năm, ta thấy nhóm chế phẩm đông y chiếm 78 84% số đơn thuốc, thuốc kháng sinh chiếm 45-49%;
Thuốc giảm đau 29 31%; thuốc tiêu hóa 21 -23%; vitamin và khoáng chất 20 -22%; Corticoid 3 5% tổng số đơn thuốc.
Chương 4
BÀN LUẬN
Qua nghiên cứu, đánh giá Đánh giá tình hình sử dụng thuốc bảo hiểm y tế tại Bệnh viện đa khoa huyện như thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019 chúng tôi có nhận xét như sau:
4.1. Tình hình nhân lực và khám chữa bệnh BHYT tại bệnh viện đa khoa huyện như thanh.
4.1.1. Tỷ lệ cơ cấu bộ phận chuyên môn
Nhân lực các khoa lâm sàng chiếm tỷ lệ từ 60- 61,3%;các khoa cận lâm sàng và khoa dược chiếm 19,8 20,4%. Nhân lực quản lý hành chính chiếm từ 18,6 đến 18,9% ; đều phù hợp với qui định tại thông tư số 08/2007/TTLT-BYT-BNV.
Theo thông tư số 08 tỷ lệ bác sỹ /điều dưỡng là 1/3 đến 1/3,5; dược sĩ ĐH/ BS là 1/8-1/15 Tuy nhiên hiện tại bệnh viện Như thanh tỷ lệ BS/Đ D là ½; Tỷ lệ dược sĩ ĐH/ BS năm 2019 là 1/26; tỷ lệ này thấp hơn so với qui định tại thông tư số 08, như vậy cơ cấu đang không hợp lý, mất cân đối.
4.1.2. Thống kê nhân lực Dược
Kết quả khảo sát cho thấy tỷ lệ Dược sỹ Đại học/ Dược sỹ CĐ,TC năm 2018 là 1/ 3; năm 2019 là 1/6, tỷ lệ này thấp hơn so với qui định tại thông tư số 08; DSĐH/ DSTH là 1/2 -1/2.5. Nhân lực Dược sỹ đại học hiện nay của Bệnh viện thiếu, chính vì vậy lãnh đạo bệnh viện cần quan tâm nhiều hơn đối với việc định hướng, tăng cường nhân lực DS ĐH cho Khoa Dược nhằm xây dựng Khoa Dược ngày càng lớn mạnh đảm bảo số lượng và chất lượng phục vụ và triển khai công tác Dược lâm sàng trong thời gian sắp tới.
4.1.3. Tình hình khám chữa bệnh BHYT tại Bệnh viện
Tổng số thẻ BHYT đăng ký khám chữa bệnh tại Bệnh viện trong 2 năm tương đối ổn định( năm 2018 là 79.381 thẻ; năm 2019: 80.000 thẻ)
Tổng số lượt khám ngoại trú BHYT năm 2018 : 47 981, chiếm 94,5% tổng số lượt khám ngoại trú toàn Bệnh viện; 6 tháng năm 2019 : 22840, chiếm 94,4 % tổng số lượt khám ngoại trú toàn Bệnh viện.
Tổng số bệnh nhân điều trị nội trú BHYT năm 2018 và 6 tháng năm 2019 là 70.821 lượt chiếm 94,4 % tổng số bệnh nhân điều trị nội trú.
Tổng số thẻ BHYT đăng ký khám chữa bệnh tại Bệnh viện trong 2 năm tương đối ổn định( năm 2018 là 79 381, năm 2019: 80.000 thẻ)
Tổng số lượt khám ngoại trú BHYT năm 2018 : 47 981, 6 tháng năm 2019 : 22 840, chiếm 94,4 - 94,5% tổng số lượt khám ngoại trú toàn Bệnh viện.
Số bệnh nhân điều trị nội trú BHYT chiếm 94,3 94,5% tổng số bệnh nhân điều trị nội trú.
Căn cứ vào kết quả nghiên cứu chúng ta thấy bệnh nhân đến khám bệnh và điều trị nội trú tại bệnh viện chủ yếu là đối tượng BHYT(trên 94%); đây cũng là nguồn thu chính của bệnh viện vì đối tượng viện phí (bệnh nhân không có thẻ BHYT) là rất thấp; tuy nhiện ở đây cũng đặt ra tại sao bệnh nhân viện phí lại đến khám và điều trị thấp, phải chăng do tinh thần thái độ; chất lượng khám, chữa bệnh hay do thủ tục hành chính hoặc lý do khác.
4.2. Thực trạng sử dụng thuốc BHYT tại bệnh viện đa khoa huyện như thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019.
Chi phí tiền thuốc khám điều trị ngoại trú trong 2 năm chiếm từ 38,3 - 40,1% tổng chi phí; Bình quân đơn điều trị ngoại trú năm sau giảm hơn năm trước(năm 2018: 335,247.0 ; 6 tháng năm 2019: 331,165.0 đ/ đơn.
Chi phí tiền thuốc điều trị nội trú chiếm 18,3 19,1% tổng chi phí. Bình quân đợt điều trị nội trú từ 1,819,967.0 đ đến 2,042,288.0đ
Nhìn vào bảng 3.8. Kết quả phân tích theo phân loại ABC đối với đối tượng BHYT năm 2018, ta thấy năm 2018 có 366 mặt hàng thuốc, trong đó thuốc loại A (Gồm những sản phẩm có giá trị lớn) gồm 54 mặt hàng, chiếm 15 % nhưng có giá trị tới 62,5%; loại B(những sản phẩm chiếm có giá trị trung bình) chiếm tỷ lệ trung bình; loại C (những sản phẩm có giá trị thấp. )thì ngược với loại A, có tới tới 65% mặt hàng nhưng chỉ có giá trị 10,5 %. 6 tháng năm 2019 có 300 mặt hàng thuốc, trong đó thuốc loại A gồm 45 mặt hàng, chiếm 15 % nhưng có giá trị tới 62,8%; loại B chiếm tỷ lệ trung bình; loại C thì ngược với loại A, có tới tới 65% mặt hàng nhưng chỉ có giá trị 12 %.
Thuốc chiếm tỷ lệ cao nhất là kháng sinh, năm 2018 là Cefurofast 1500 mg chiếm 10,7%; năm 2019 là Medocef 1g chiếm 12,4%. Tiếp theo là Biofil , năm 2018 chiếm 9,6%, năm 2019 chiếm 5,9%; kế đó là những thuốc kháng sinh và thuốc bổ tợ khác.
Từ những kết quả trên ta thấy bệnh viện cần quan tâm xây dựng danh mục thuốc khi lựa chọn thuốc loại A cần phải tính toán kỹ, giá cả phù hợp nhất là trong điều kiện tự chủ tài chính và giao dự toán chi BHYT hàng năm.
Căn cứ kết quả tại bảng 3.12, ta thấy 6 tháng năm 2019, trong tổng số 300 mặt hàng thuốc đã sử dụng tại bệnh viện thì thuốc loại V (Thuốc rất cần thiết- cấp cứu, ) chiếm 14% sản phẩm với giá trị 3,3%, thuốc E (Thuốc cần thiết( Thuốc thiết yếu: kháng sinh, cocticoit,.)chiếm 77,3% sản phẩm với giá trị 78,9%, thuốc N Thuốc không thiết yếu (thuốc bổ trợ, )chiếm 8,7% với giá trị 17.8%; So với nghiên cứu danh mục thuốc của bệnh viện đa khoa Hậu Giang năm 2014 của Nguyễn Thanh Thế: Thuốc V chiếm 29,7% sản phẩm với giá trị 25%, thuốc E chiếm 62,7% sản phẩm với giá trị 70%, thuốc N chiếm7,6% với giá trị 5%. Từ kết quả trên ta thấy thuốc lạo V(Thuốc rất cần thiết- cấp cứu, ) chiếm tỷ lệ số mặt hàng ít(14%), giá trị thấp(3,3%) nhưng lại rất quan trọng vì là thuốc cấp cứu, chính vì vậy khi lựa chọ danh mục thuốc cần chú trọng quan tâm không để thiếu thuốc.
Số thuốc kê trong đơn dao động từ 1 đến 6 loại thuốc, đa số là 3 loại thuốc(chiếm 35,5%); 4 loại chiếm 23,5% ; 2 loại chiếm 19,0%; 1 loại chiếm 13,5%; 6 loại chiếm 0,5%. Đối tượng đăng ký khám chữa bệnh tại Bệnh viện như thanh phần lớn là hưu trí, người cao tuổi, những đối tượng này thường mắc nhiều bệnh cùng lúc nên việc kê nhiều loại thuốc là hợp lý.
Các nhóm thuốc được kê nhiều trong 100 đơn thuốc khảo sát mỗi năm, ta thấy nhóm chế phẩm đông y chiếm tỷ lệ 78 84% số đơn thuốc, thuốc kháng sinh chiếm 45-49%; Thuốc giảm đau 29 31%; thuốc tiêu hóa 21 -23%; vitamin và khoáng chất 20 -22%; Corticoid 3 5% tổng số đơn thuốc. Việc sử dụng nhóm kháng sinh và các thuốc khác tương đối phù hợp, tuy nhiên chỉ định dùng thuốc chế phẩm đông y còn cao.
KẾT LUẬN
Sau khi thực hiện đề tài Đánh giá tình hình sử dụng thuốc bảo hiểm y tế tại Bệnh viện đa khoa huyện như thanh năm 2018 và 6 tháng đầu năm 2019, chúng tôi có một số kết luận như sau :
- Tỷ lệ Dược sỹ Đại học/ Dược sỹ CĐ,TC năm 2018 là 1/ 3; năm 2019 là 1/6
- Tổng số thẻ BHYT đăng ký khám chữa bệnh tại Bệnh viện trong 2 năm tương đối ổn định( năm 2018 là 79 381, năm 2019: 80.000 thẻ)
- Tổng số lượt khám ngoại trú BHYT chiếm 94,4 % tổng số lượt khám ngoại trú toàn Bệnh viện.
- Số bệnh nhân điều trị nội trú BHYT chiếm 94,4 % tổng số bệnh nhân điều trị nội trú.
- Chi phí tiền thuốc khám điều trị ngoại trú trong 2 năm chiếm từ 38,3 - 40,1% tổng chi phí;
- Bình quân đơn điều trị ngoại trú từ 331.165,0 đ - 335,247.0 / đơn.
- Chi phí tiền thuốc điều trị nội trú chiếm 18,3 19,1% tổng chi phí.
- Bình quân đợt điều trị nội trú từ 1,819,967.0 đ đến 2,042,288.0đ
- 6 tháng năm 2019, thuốc loại V chiếm 14% sản phẩm với giá trị 3,3%, thuốc E chiếm 77,3% sản phẩm với giá trị 78,9%, thuốc N chiếm 8,7% với giá trị 17.8%;
- Các nhóm thuốc được kê nhiều trong là nhóm chế phẩm đông y chiếm 78 84% , thuốc kháng sinh chiếm 45-49%;
- Số thuốc kê trong đơn dao động từ 1 đến 6 loại thuốc, đa số là 3 loại thuốc(chiếm 35,5%);
KIẾN NGHỊ
1. Đối với Khoa Dược Bệnh viện
v Tăng cường công tác tư vấn, thông tin thuốc trong Bệnh viện
v Cần đổi mới mô hình quản lý dược theo hướng Dược lâm sàng.
v Tham mưu cho hội đồng thuốc và điều trị lựa chọ danh mục thuốc hợp lý, phù hợp với mô hình bệnh tật.
2. Đối với Ban Giám đốc Bệnh viện
v Tăng cường bổ sung nhân lực DSĐH vì hiện nay DSĐH ít so với Bác sỹ.
v Chỉ đạo các khoa về công tác xây dựng nhu cầu về thuốc theo phác đồ điều trị.
Như thanh, ngày 07 tháng 10 năm 2019
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHỦ ĐỀ TÀI
Nguyễn Văn Phụng Đoàn Mạnh Huân
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (1998), Quy chế Bệnh viện, Nhà xuất bản Y học. Hà Nội.
2. Bộ Y tế - Thông tư 22/2011/ TT-BYT ngày 10/6/2011, qui định về tổ chức và hoạt động của khoa Dược Bệnh viện.
3. Bộ Y tế - Thông tư 23/2011/ TT-BYT ngày 10/6/2011, Hướng dẫn sử dụng thuốc trong các cơ sở y tế có giường bệnh.
4. Bộ Y tế - Thông tư 21/2013/ TT-BYT ngày 08/8/2013, qui định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thuốc và điều trị trong Bệnh viện.
5. Bộ Y tế - Vụ Điều trị (12/2003) - Tập huấn Thông tin thuốc trong Bệnh viện.
6. Bộ Y tế - Cục Quản lý Dược Việt Nam (2003) Tập huấn Theo dõi phản ứng có hại của thuốc và các lĩnh vực chuyên môn liên quan
7. Chính phủ - Nghị định 63/2005/NĐ-CP ngày 16/05/2005, Ban hành Điều lệ Bảo hiểm y tế.
8. Trần Đình Lộng (1992), Bảo hiểm y tế Việt Nam, Nhà xuất bản y học Hà Nội, tr.28- 29.
9. Phạm Đình Luyến (2005), Công tác Dược Bệnh viện, Giáo trình Dược xã hội học Sau Đại học Đại học Y Dược TP.HCM.
10. Nguyễn Thanh Thế (2015), Nghiên cứu danh mục thuốc trước, sau khi thực hiện Thông tư liên tịch 01/2012/TTLT-BYT-BTC và ý kiến của bác sỹ sử dụng thuốc trong danh mục thuốc tại bệnh viện đa khoa Hậu Giang năm 2013-2015, Luận án chuyên khoa cấp II.
11. Dương thị Mai Trang (2006), Bảo hiểm y tế Việt Nam, Giáo trình Kinh tế Dược Sau Đại học - Đại học Y Dược TP.HCM.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, bệnh tai mũi họng còn phổ biến ở Việt Nam và trên thế giới. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ. Từ đó đã kéo theo một loạt những biến đổi khác như tốc độ đô thị hóa ngày càng nhanh, sự phát triển của các loại phương tiện cơ giới cũng như các loại hóa chất phục vụ cho sản xuất và đời sống ngày càng phong phú. Tuy nhiên, nhà nước ta vẫn chưa có những cơ chế, chính sách phù hợp với những biến đổi đó. Vì vậy, sự biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường tất yếu sẽ xảy ra làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người, trong đó bệnh lý của cơ quan tai mũi họng chiếm một vị trí quan trọng.
Nguyên nhân của bệnh rất đa dạng, ngoài yếu tố dị ứng, virus, vi khuẩn còn có bụi và các chất ô nhiễm khác trong môi trường. Đặc biệt chính sự nhạy cảm và dễ bị tổn thương niêm mạc do tác động của môi trường và khí hậu đã dẫn đến nhiều bệnh tai mũi họng mạn tính hoặc bệnh hay tái phát và xuất hiện nhiều biến chứng đòi hỏi bệnh nhân phải nhập viện để điều trị nội khoa và phẫu thuật làm ảnh hưởng đến sức khỏe, kinh tế và ngày công lao động.
Biểu hiện bệnh rất đa dạng từ những bệnh điều trị nội khoa chủ yếu như viêm họng cấp, viêm thanh quản, phù nề nắp thanh thiệt hay chảy máu mũi cho đến những trường hợp cần can thiệp ngoại khoa như viêm Amiđan, viêm VA, viêm mũi xoang hay viêm tai xương chũm. Đa số bệnh tai mũi họng không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng ít nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân, do đó làm giảm chất lượng sống, hạn chế lao động sản xuất, học tập và tham gia hoạt động xã hội.
Trong thực tế bệnh Tai Mũi Họng vào điều trị nội trú có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, cả nam lẫn nữ và liên quan chặt chẽ với điều kiện kinh tế xã hội, yếu tố môi trường, khí hậu và địa dư. Tuy nhiên, tùy vào từng lứa tuổi cũng như các đặc tính vừa nêu mà có những bệnh đặc trưng và phân bố bệnh khác nhau. Vì vậy tìm hiểu và theo dõi tình hình bệnh Tai Mũi Họng đến khám và điều trị nội trú là một vấn đề cần thiết.
Tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh, số lượng bệnh nhân đến khám và điều trị bệnh TMH tại bệnh viện rất đông. Một số bệnh nhân được điều trị ngoại trú và tái khám nhiều lần, ngoài ra còn một số bệnh cần được cho vào viện điều trị nội trú. Tại bệnh viện đa khoa chưa có nghiên cứu nào đánh giá cụ thể về tình hình khám và điều trị về bệnh TMH. Từ đó, chúng tôi thực hiện đề tài.
Nhận xét tình hình bệnh tai mũi họng, đến khám và điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh trong 2 năm 2017 2018 . để góp phần phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe trong cộng đồng và nâng cao chất lượng khám điều trị . Nhằm mục tiêu:
1.Tìm hiểu đặc điểm và một số yếu tố liên quan bệnh nhân tai mũi họng đến khám và điều trị nội trú tại Bệnh viện đa khoa Như Thanh trong 2 năm 2017 - 2018.
2. Nhận xét một số yếu tố liên quan và kết quả điều trị bệnh tai mũi mũi họng điều trị nội trú .
Chương 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. SƠ LƯỢC ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ TAI MŨI HỌNG
1.1.1. Giải phẫu và sinh lý tai
Hình 1: Giải phẫu tai (ảnh lấy từ ykhoaonline.com)
1.1.1.1. Giải phẫu tai
Tai chia ra làm 3 phần: tai ngoài, tai giữa và tai trong.
- Tai ngoài: gồm vành tai và ống tai
-Tai giữa: gồm hòm nhĩ, vòi Eustache và các tế bào chũm.
+ Mặt ngoài là màng nhĩ ngăn với tai ngoài.
+ Trong hòm nhĩ có: xương búa, xương đe, xương bàn đạp và tương ứng với các xương trên có cơ xương búa, cơ xương bàn đạp
+ Vòi Eustache: là một ống dài độ 3,5cm nối thông thùng tai và vòm mũi họng, bình thường vòi khép lại chỉ mở ra khi nuốt.
+ Thành sau của hòm nhĩ là sào đạo thông với sào bào và các tế bào chũm.
Tai trong: gồm tiền đình và ốc tai.
+ Tiền đình: gồm 3 ống bán khuyên nằm theo 3 bình diện trong không gian, phụ trách chức năng thăng bằng.
+ Ốc tai: hình ốc sên, 2 vòng ½, có cơ quan Corti đảm bảo chức năng nghe.
1.1.1.2. Sinh lý tai
Tai ngoài: vành tai hứng và định hướng âm thanh. Ống tai đưa sóng âm đến màng nhĩ.
Tai giữa: dẫn truyền âm thanh, biến thế và bảo vệ tai trong. Màng nhĩ biến sóng âm thành rung động cơ học, truyền cho các xương búa- đe- bàn đạp, rồi truyền tiếp vào tai trong cho cơ quan Corti.
Tai trong: chức năng nghe và chức năng thăng bằng [7].
1.1.2. Giải phẫu và sinh lý mũi xoang
1.1.2.1. Giải phẫu mũi xoang
Mũi:
+ Tháp mũi có khung là xương chính mũi, hai xương chính mũi hình chữ nhật nằm ở hai bên rễ mũi và hình thành vòm hố mũi. Sụn tam giác tiếp nối xương chính mũi và sụn cánh mũi cuốn quanh cửa mũi. Tháp mũi được bao phủ bên ngoài bởi lớp da và cơ cánh mũi.
+ Hố mũi là hai ống dẹt nằm song song với nhau ở giữa, cách nhau bởi vách ngăn. Lỗ trước hình tam giác gọi là cửa mũi trước, lỗ sau có hình xoan gọi là cửa mũi sau. Trong hố mũi có các cuốn mũi: cuốn trên, cuốn giữa và cuốn dưới. Các cuốn tạo với thành ngoài hố mũi các khe: khe trên có lỗ thông với xoang sau, khe giữa có lỗ thông với nhóm xoang trước, khe dưới có ống lệ tỵ. Toàn bộ hố mũi được lót bởi một lớp niêm mạc đặc biệt, liên tiếp với niêm mạc xoang, trong đó có tế bào lông chuyển.
+ Phần trước của hố mũi sát cạnh cửa mũi trước gọi là tiền đình mũi, ở đây
không có niêm mạc mà chỉ có da và lông mũi.
Xoang: là những hốc rỗng nằm xung quanh mũi và ăn thông với hố mũi. Ở người trưởng thành có 5 đôi xoang chia làm hai nhóm:
+ Nhóm xoang trước: xoang trán, xoang hàm và xoang sàng trước.
+ Nhóm xoang sau: xoang sàng sau và xoang bướm.
Hình 2: Giải phẫu mũi xoang- họng thanh quản (Atlas giải phẫu người)
1.1.2.2. Sinh lý mũi xoang
Mũi có chức năng thở, ngửi và phát âm.
+ Thở: nhờ cuốn dưới, hệ thống mạch máu, các tuyến và tế bào lông chuyển nên không khí qua mũi được sưởi ấm, làm ẩm và lọc sạch trước khi vào phổi. Cuốn dưới có tính chất cương nên điều chỉnh được luồng không khí cần thiết.
+ Ngửi: do các tế bào thần kinh ở phần trên hố mũi, các dây thần kinh sẽ qua mảnh thủng xương sàng để tới não.
+ Phát âm: mũi còn đóng vai trò phát âm (giọng mũi) tạo ra âm sắc và độ vang của tiếng nói.
- Xoang được xem như là các hốc hỗ trợ mũi, tăng thêm độ ẩm, độ ấm và điều hòa luồng không khí khi hô hấp và phát âm. Sinh lý của xoang dựa vào sự lưu thông không khí và dẫn lưu nhờ các lỗ thông. Nếu lỗ thông tắc, xoang lâm vào tình trạng bệnh lý. Sự vận chuyển niêm dịch của mũi xoang bao gồm hai quá trình: trong xoang và ngoài xoang. Tất cả các niêm dịch của mũi xoang đều được vận chuyển tới cửa mũi sau, rồi xuống họng [6].
1.1.3. Giải phẫu và sinh lý họng thanh quản
1.1.3.1. Giải phẫu họng thanh quản
Họng là ngã tư giữa đường ăn và đường thở, là một ống cơ màng nối từ vòm họng xuống miệng thực quản, tiếp giáp ở dưới với thanh quản (ở trước), thực quản (ở sau- dưới) và được chia làm 3 phần: họng mũi, họng miệng và hạ họng. Niêm mạc họng thuộc tế bào gai với biểu bì nhiều tầng, trong lớp đệm có nhiều tuyến nhầy và nang lympho. Trong lớp dưới niêm mạc vùng họng mũi và họng miệng, có những vùng rất giàu các nang lympho có vai trò bảo vệ cơ thể, chúng tập trung thành những khối gọi là vòng Waldeyer, bao gồm Amiđan vòm (còn gọi là VA), Amiđan (A) vòi, A khẩu cái (thường gọi tắt là A) và A đáy lưỡi [10].
Thanh quản là bộ phận của đường hô hấp, nằm gọn trong vùng Hạ Họng- Thanh Quản. Thanh quản có hình ống thắt eo ở đoạn giữa, doảng rộng ra ở hai đầu, trên thông với hạ họng, dưới nối liền với khí quản. Chỗ hẹp nhất ở giữa hai dây thanh gọi là thanh môn, phía dưới là hạ thanh môn có tổ chức liên kết dưới niêm mạc lỏng lẻo [12].
1.1.3.2. Sinh lý họng thanh quản
Họng quan trọng vì có chức năng: nuốt, thở, phát âm, nghe và bảo vệ. Thanh quản có 3 chức năng quan trọng: thở, phát âm và bảo vệ. Cụ thể chung cho cả Họng- Thanh quản ta thấy có những chức năng sau:
+ Chức năng nuốt: Họng tham gia vào thì 2 của chức năng nuốt
+ Chức năng thở: Họng được coi là một cái ống để không khí đi qua. Thanh quản là nơi hẹp nhất của đường thở không khí qua lại, nên các bệnh lý vùng họng thanh quản rất dễ gây nên khó thở.
+ Chức năng phát âm: Họng đóng vai trò cộng hưởng trong phát âm đặc biệt khi phát âm các phụ âm nổ như K, Kh, Gh và các nguyên âm thì miệng A, E, O, U. Thanh quản là cơ quan phát âm nhờ sự rung động của 2 dây thanh khi có áp lực của luồng không khí từ phổi đi lên.
+ Chức năng nghe: Thông qua động tác nuốt, mở vòi nhĩ, tạo cân bằng áp lực hòm nhĩ với bên ngoài, giúp màng nhĩ rung động bình thường.
+ Chức năng bảo vệ: Họng có vòng bạch huyết Waldeyer với vai trò bảo vệ cơ thể thông qua cơ chế miễn dịch. Thanh quản có chức năng bảo vệ thông qua 2 phản xạ: phản xạ ho để tống dị vật ra ngoài và phản xạ co thắt để giữ không cho các dị vật lọt vào đường thở [12].
1.2. YẾU TỐ NGUY CƠ VÀ THUẬN LỢI CỦA BỆNH
1.2.1. Tuổi
Tùy theo mỗi loại bệnh tai mũi họng (TMH) mà có tần suất mắc bệnh ở các lứa tuổi khác nhau:
Viêm tai giữa là bệnh rất hay gặp ở trẻ em, nguyên nhân chủ yếu do bệnh ở mũi xoang. Theo Nhan Trừng Sơn (2011), tần suất viêm tai giữa (VTG) ứ dịch chung là 7.1%, trong đó tập trung cao nhất ở 2 tuổi (chiếm 22%) [10]. Ngoài ra, theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Hoài An (2003), VTG ứ dịch mạn tính ở trẻ em Hà Nội: trẻ em mắc bệnh là 8.9%, trẻ <3 tuổi là 12.09%, cao nhất là 2 tuổi: 12.21% [1].
Độ tuổi từ 20 tới <60 có tỷ lệ viêm mũi dị ứng (VMDƯ) cao hơn các lứa tuổi khác, đặc biệt là <30 tuổi tỷ lệ cao nhất, càng cao tuổi càng giảm dần [7].
Polyp mũi xoang có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tần suất của polyp mũi xoang gia tăng theo tuổi và đạt mức cao nhất ở tuổi từ 40-50. Hiếm khi polyp xảy ra ở trẻ em dưới 10 tuổi [9].
Vẹo vách ngăn(VVN) mũi thường thấy nhất ở người lớn, nhưng cũng không hiếm ở thiếu niên và trẻ em. VVN mũi bắt đầu xuất hiện ở 6 tuổi, người ta cũng có thể thấy ở trẻ con 2-3 tuổi, mặc dù rất hiếm [10].
Viêm thanh quản cấp hay gặp ở trẻ em, diễn biến nhanh, nguy hiểm. Ngược lại, viêm thanh quản mạn tính thường không đột ngột, diễn ra từ từ, kéo dài trên 3 tuần, người lớn gặp nhiều hơn trẻ em [12]. Sau sinh VA lớn nhanh trong 3 năm đầu, sau đó phát triển chậm lại và thoái hóa ở tuổi dậy thì
1.2.2. Giới tính
Ung thư vòm mũi họng nam gặp nhiều hơn nữ với tỷ suất là 3/1. Tương tự, UTTQ nam cũng gặp nhiều hơn nữ với tỉ suất là 5/1 [9].
1.2.3. Dân tộc
Vùng có nguy cơ cao nhất là miền Nam Trung Quốc và phần lớn các nước
Đông Nam Á với tỷ lệ 20- 30/100000 dân, tương ứng với dân da vàng. Vùng có nguy cơ thấp nhất là châu Âu, châu Mỹ và ở các nước công nghiệp phát triển (châu Âu, Bắc Mỹ, Nhật, Úc) với tỷ lệ 0.1- 0.5/100000 dân, tương ứng với dân da trắng.
1.2.4. Mùa- Khí hậu- Thời tiết
Theo Phùng Minh Lương (2011), viêm mũi dị ứng hay xuất hiện vào mùa khô (14.9%) hơn mùa mưa (9.8%). Tương tự, viêm A mạn tính cũng xuất hiện vào mùa khô (22.0%) nhiều hơn mùa mưa (10.9%) [12].
1.2.5. Vệ sinh- Môi trường
VTG ứ dịch chịu ảnh hưởng của các yếu tố như nhiễm trùng đường hô hấp
(NTĐHH) trên bao gồm vệ sinh kém, bụi, khói thuốc lá, dị ứng, VA phì đại [7].
+ Nhà trẻ: Nhóm trẻ được chăm sóc ở nhà trẻ có tỷ lệ VTG cao hơn nhóm trẻ được chăm sóc tại nhà. VTG trong trường hợp này được coi như là biến chứng của NTĐHH trên. Những yếu tố góp phần tăng nguy cơ VTG là số lượng trẻ trong nhà trẻ.
+ Khói thuốc lá: hít khói thuốc lá làm tăng nguy cơ NTĐHH cũng như VTG là do những thay đổi về mặt bệnh học và sinh lý của đường hô hấp.
Chất lượng không khí được cải thiện liên quan đáng kể đến giảm thấp tỷ lệ
mắc bệnh nhiễm trùng tai thường xuyên ở trẻ em [12].
1.2.6. Các yếu tố khác
Ngoài ra các yếu tố như chấn thương, dị tật bẩm sinh, giải phẫu, sử dụng kháng sinh và hóa chất cũng góp phần làm gia tăng bệnh lý TMH:
VTG là bệnh lý thường gặp nhất trong nhi khoa bởi vì vòi nhĩ ở trẻ ngắn hơn, hẹp hơn và nằm ngang hơn so với người lớn. Hẹp OTN, nút ráy tai dễ tạo điều kiện viêm OTN [8 ].
Có các ổ viêm nhiễm ở họng, miệng: như sâu răng, viêm lợi, viêm VA,viêm xoang và do đặc điểm cấu trúc giải phẫu của A có nhiều khe kẽ, hốc, ngách là nơi cư trú, ẩn náu và phát triển của vi khuẩn.
1.3. HẬU QUẢ CỦA BỆNH TMH
Bản thân các bệnh TMH thường ít gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, trong một vài điều kiện đặc biệt, bệnh TMH vẫn có thể gây nên những biến chứng ở não, màng não, phế quản và phổi với nguy cơ tử vong cao. Biến chứng nội sọ (BCNS) do tai vẫn còn phổ biến ở Việt Nam và gặp ở mọi lứa tuổi, cả trẻ em và người lớn. BCNS do tai là một cấp cứu trong tai mũi họng thường gặp, tỷ lệ tử vong còn cao. Các biến chứng hay gặp như viêm màng não, viêm tĩnh mạch bên, viêm não, apxe đại và tiểu não, viêm mê nhĩ, liệt mặt ngoại biên (tổn thương dây VII). Tai mũi họng là một lò viêm, đó là những ổ viêm mạn tính chứa vi trùng như viêm A, xơ teo hốc mủ,viêm xoang mạn
1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ BỆNH TMH
Theo nghiên cứu của Phan Văn Dưng, tỷ lệ bệnh TMH vào điều trị nội trú tại khoa TMH bệnh viện Trung Ương Huế (năm 20011) là H- TQ: 37.4%, mũi xoang: 26.6%, tai: 21.4%, dị vật: 10.1% [5]
Theo nghiên cứu của Trịnh Xuân Ba, Huỳnh Ngọc Thành và Phùng Minh Lương tại bệnh viện Đa Khoa II Lâm Đồng năm 2011 thì bệnh nhân điều trị bằng phẫu thuật chiếm 59.9% so với 40.1% bệnh nhân điều trị nội khoa. Ngoài ra, tỷ lệ phẫu thuật của các nhóm bệnh TMH là: các bệnh mũi xoang: 44.2%, các bệnh họng- thanh quản: 37.2%, các bệnh tai: 12.4% và dị vật: 6.2%. Trong đó, cắt A: 23.1%, phẫu thuật chỉnh hình vách mũi: 14.1%, nội soi nạo xoang: 13.9%, nạo VA: 12.2% .
Chương 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu gồm: Tất cả bệnh nhân tai mũi họng đến khám và điều trị nội trú tại bệnh viện Như Thanh từ ngày 1/1/2017 31/12 2018
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu
Là những bệnh nhân đến khám và điều trị nội trú trong thời gian từ 01/01/2017 đến hết ngày 31/12/2018.với chẩn đoán các bệnh TMH, được ghi lại trong sổ khám bệnh và sổ ra vào viện tại các khoa, bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
Các ghi chép của bệnh nhân trong hồ sơ bệnh án không đầy đủ thông tin giúp cho việc nghiên cứu.
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
ÁP dụng phương pháp nghiên cứu hồi cứu mô tả cắt ngang.
2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu
Tất cả bệnh nhân đến khám và điều trị bệnh TMH tại các khoa, bệnh viện Như Thanh từ ngày 1/1/2017 31/12 2018
2.2.3.Địa điểm nghiên cứu:
Nghiên cứu được tiến hành tại bệnh viện đa khoa Như Thanh
2.2.4. Phương pháp thu thập thông :
Do đặc điểm nghiên cứu hồi cứu các bệnh nhân bị bệnh TMH điều trị, kỹ thuật thu thập thông tin được áp dụng là ghi lại số liệu có sẵn trong sổ khám bệnh và hồ sơ bệnh án gốc, sổ phẫu thuật, sổ ra vào viện được lưu trữ tại bệnh viện đa khoa Như Thanh
2.2.5. Phân tích số liệu
- Lập bảng thống kê
- Tính tỷ lệ phần trăm, giá trị trung bình.
- Kiểm định bằng các thuật toán thống kê.
Các kết quả được nghiên cứu phân tích và xử lý theo phương pháp thống kê y học trên phần mềm EPIENFO đảm bảo đúng quy định của việc nghiên cứu y sinh học trong nghiên cứu khoa học quy định.
2.2.6. Đạo đức nghiên cứu:
Đây là nghiên cứu hồi cứu sử dụng các thông tin trên hồ sơ bệnh án, không can thiệp trực tiếp đối tượng . Mọi thông tin nghiên cứu đều được đảm bảo giữ bí mật nên không có vấn đề vi phạm về đạo đức trong nghiên cứu này.
2.2.7. Các chỉ tiêu nghiên cứu
2.2.7.1. Đặc điểm tình hình bệnhnhân đến khám và điều trị bệnh TMH
- Tỷ lệ bệnh nhân mắc Bệnh TMH đến khám và điều trị: Được xác định bởi tổng sốlượt bệnh nhân đến khám và điêut trị so với các nhóm bệnh khác.
- Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú. Là số BN vào điều trị so với tổng số khám về bệnh TMH
- Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH khám chuyển tuyến: là số bệnh nhân chuyển tuyến so với tổng số khám các bệnh tại mũi họng.
- Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH khám chuyển tuyến theo nhóm bệnh : là số bệnh nhân chuyển tuyến theo nhóm bệnh, so với tổng số phải chuyển
2.2.7.2. Các yếu tố liên quan bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú
- Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú tại các khoa. Là số BN vào điều trị tại khoa, so với tổng số bệnh nhân điều trị nội trú về bệnh TMH
- Giới tính: Được phân thành nam và nữ
- Tuổi của bệnh nhân: Bệnh nhân được chia làm các nhóm tuổi: Dưới 6 tuổi, 6 11; > 11- 18; > 18 35; > 35 55; > 55 65 và trên 65
- Nghề nghiệp:
Bệnh nhân được chia thành 5 nhóm: nhỏ tuổi, cán bộ viên chức (CBVC), học sinh sinh viên (HSSV), lao động chân tay (LĐCT) : Gồm người lao động trực tiếp làm nông nghiệm, lâm nghiệp, công nhân xí nghiệp hầm mỏ;Lao động tự do gồm những người buôn bán, kinh doanh.
- Theo địa dư: Hầu hết các bệnh nhân TMH đến khám và điều trị cư trú chủ yếu tại các xã trong huyện và một số xã của các huyện lân cận., do đó địa dư của bệnh nhân cư trú được phân thành 4 nhóm
+ Khu vực phía bắc gồm; xã Xuân Thọ, Cán khê, Xuân du
+ Khu vực phía nam : Gồm các xã: Thanh kỳ, Thanh Tân, Yên lạc
+ Khu vực trung tâm: Gồm các xã: Phượng nghi, Mậu Lâm, Phú Nhuận,
Thị trấn, Yên thọ, Xuân Phúc, Phúc đường, Xuân Thái, Hải Long, Xuân Khang.
+ Khu vực Khác : Là những bệnh nhân có địa chỉ ngoài huyện Như
Thanh.
- Phương thức trả viện phí:
Được phân làm 2 nhóm là có bảo hiểm y tế (BHYT) và không có BHYT.
- Thời gian đến Nhập viện điều trị tại khoa.
- Thời gian nằm viện (ngày):
Dựa vào ngày nhập và xuất viện, được phân tích theo phân nhóm bệnh TMH.
2.2.7.3. Một số yếu tố liên quan phẫu thuật thường gặp và kết quả điều trị bệnh Tai mũi họng điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa Như Thanh.
- Xác định tỷ lệ chung về phẫu thuật hay gặp: Là số phẫu thuật so tổng số điều trị về bệnh TMH
- Tỷ lệ phẫu thuật theo hình thức chi trả : Là số phẫu thuật có thẻ BHYT và số tự chi trả
- Một số phẫu thuật hay gặp theo nhóm bệnh TMH
- Kết quả điều trị
Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. ĐẶC ĐIỂM MÔ HÌNH VÀ YẾU TỐ LIÊN QUAN CỦA BỆNH NHÂN MẮC BỆNH TAI MŨI HỌNG ĐẾN KHÁM VÀ ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ
3.1.1. Đặc điểm, tình hình bệnh nhân TMH đến khám và điều trị tại bệnh viện
Bảng 3.1. Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH.
Bệnh nhân | Tỷ lệ | |
n | % | |
Số Bệnh nhân mắc bệnh TMH | 25.654 | 27,9 |
Các bệnh khác | 65.784 | 72,1 |
Tổng | 91.938 | 100 |
Nhận xét: Tổng số bệnh nhân mắc bệnh đến khám là 91.938, tỷ lệ mắc bệnh TMH là 27,9 %
Bảng 3.2. Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH đến khám và điều trị nội trú
Bệnh nhân | Tỷ lệ | |
n | % | |
Khám điều trị ngoại trú | 20.383 | 79,4 |
Điều trị nội trú | 5.271 | 21,6 |
Tổng | 25.654 | 100 |
Nhận xét: Tổng số bệnh nhân mắc bệnh TMH là 25.654, tỷ lệ khám điều trị ngoại trú chiếm 79,4 %; tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú thấp hơn chiếm 21,6 %
.
Bảng 3.3. Tỷ lệ mắc bệnh TMH chuyển tuyến
Bệnh nhân | Tỷ lệ | |
n | % | |
Số khám và điều trị nội trú | 25.459 | 99,2 |
Số chuyển viện | 195 | 0,8 |
Tổng | 25.654 | 100 |
Nhận xét: Số bệnh nhân mắc bệnh TMH khám và điều trị nội chiếm tỷ lệ cao 99,2%; tỷ lệ chuyển tyến thấp chỉ có 0,8 %
Bảng 3.4. Tỷ lệ mắc bệnh TMH chuyển tuyến ngoại trú và nội trú.
Bệnh nhân | Tỷ lệ | |
n | % | |
Bệnh nhân Ngoại trú | 129 | 66 |
Bệnh nhân điều trị nội trú | 66 | 34 |
Tổng | 195 | 100 |
Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH khám điều trị ngoại trú phải chuyển chiếm tỷ lệ cao 66%; bệnh nhân điều trị nội trú chuyển viện tỷ lệ thấp 34 %
Bảng 3.5. Tỷ lệ bệnh nhân TMH khám và điều trị chuyển tuyến theo nhóm bệnh .
Nhóm bệnh | Bệnh | Tỷ lệ | |
N | % | ||
Họng thanh quản
| Viêm Họng | 0 | 0 |
Viêm Amidan | 5 | 9,8 | |
Viêm VA | 6 | 11,7 | |
Hạt xơ/ u nang dây thanh | 96 | 49,2 | |
Apxe A/ quanh A | 0 | 00 | |
Tổng 1 | 107 | 54,9 | |
Mũi xoang |
Vẹo vách ngăn | 13 | 6,7 |
Viêm mũi/xoang/đa xoang | 32 | 16,4 | |
Gãy xương chính mũi | 2 | 1,0 | |
Polyp mũi | 0 | 0 | |
Dị dạng cuốn mũi | 14 | 7,2 | |
Tổng2 | 61 | 31,3 | |
Tai
| Viêm tai giữa | 8 | 4,1 |
Dò luân nhĩ | 0 | 0 | |
Viêm tai xương chũm | 19 | 9,7 | |
Tổng 3 | 27 | 13,8 | |
Tổng 1+ 2 + 3 | 195 | 100 | |
Nhận xét: Số bệnh nhân phải chuyển thuộc nhóm bệnh họng thanh quản (54,9%), trong đó bệnh Hạt xơ/ u nang dây thanh chiếm cao nhất 49,2%; chiếm tỷ lệ cao nhất. Nhóm dị vật chiếm tỷ lệ thấp nhất (1.4%). Tiếp theo là nhomas bệnh Mũi xong 31,1%. Thấp nhất số bệnh nhân mắc bệnh thuộc nhóm bệnh Tai 13,8%.
3.1.2.Đặc điểm và một số yếu tố liên quan bệnh nhân TMH điều trị nội trú.
Bảng 3.6. Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú tại các khoa
Khoa điều trị | Tỷ lệ | |
n | % | |
Ngoại - liên khoa | 887 | 16,8 |
Cấp cứu HS Nhi | 2.749 | 52,1 |
Nội | 372 | 7,1 |
Truyền Nhiễm | 1.263 | 24 |
Tổng | 5.271 | 100 |
Nhận xét: Số bệnh nhân điều trị tại khoa Cấp cứu hồi sức Nhi chiếm tỷ lệ cao nhất chiếm 52,1%; Tiếp đến khoa truyền nhiễm 24%; khoa Ngoại liên chuyên khoa 16,8%; Thấp nhất khoa nội 7,1%
Bảng 3.7: Tỷ lệ bện nhân điều trị nội trú theo giới
Giới | Tỷ lệ | |
n | % | |
Nam | 2.936 | 55,7 |
Nữ | 2.335 | 44,3 |
Tổng | 5.271 | 100 |
Nhận xét: Tỷ lệ mắc bệnh TMH nam chiếm tỷ lệ cao 55,7%, nữ tỷ lệ mắc thấp hơn 44,3%.
Bảng 3.8. Tỷ lệ bện nhân điều trị nội trú theo tuổi
Độ tuổi | Tỷ lệ | |
n | % | |
<6 | 1.397 * | 26,5 |
6-11 | 1.070 | 20,3 |
>11-18 | 986 * | 18,7 |
>18- 35 | 717* | 13,6 |
>35 - 55 | 569 | 10,8 |
>55 - 65 | 374 | 7,1 |
>65 | 158 | 3 |
Tổng | 5.271 | 100 |
Nhận xét: Tỷ lệ bệnh TMH cao nhất ở độ tuổi < 6 tuổi và giảm dần ở các tuổi lớn hơn 6- 11 tuổi 20,3%; tuổi > 18 35 (18,7% ); độ tuổi > 35 55 là 10,8 %; Thấp nhất độ tuổi > 65 là 3 %.
Bảng 3.9: Tỷ lệ bệnh nhân điều trịnội trú theo nghề nghiệp
Nghề nghiệp | Tỷ lệ | |
n | % | |
Cán bộ viên chức | 768 | 14,6 |
Học sinh, sinh viên | 1.325 | 25,1 |
< 6 tuổi | 1.397 | 25,5 |
Lao động chân tay | 992 | 18,8 |
Lao động tự do | 789 | 15 |
Tổng | 5.271 | 100 |
Nhận xét: tỷ lệ bệnh TMH tré em dưới 6 tuổi cao nhất 25,5%. Tiếp đến Học sinh sinh viên 25,1% ; Lao động chân tay 18,8% thấp nhất là cán bộ viên chức 14,6%.
Bảng 3.10: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú theo địa dư
Địa dư | Tỷ lệ | |
n | % | |
Khu vực phía bắc | 716 | 13,6 |
Khu vực Phía nam | 986 | 18,7 |
Khu vực trung tâm | 3.126 | 59,3 |
Khác | 443 | 8,4 |
Tổng | 5.271 | 100 |
Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú có địa chỉ khu vực trung tâm huyện chiếm tỷ lệ cao 59,3%.; Khu vực phía nam 18,7%; Tiếp đến khu vực phía bắc 13,6%; thấp nhất khu vực ngoài huyện 8,8%.
Bảng 3.11: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú theo phương thức chi trả viện phí
Hình thức chi trả | Tỷ lệ | |
n | % | |
BHYT | 5144 | 97,6 |
Tự chi trả | 127 | 2.4 |
Tổng | 5.271 | 100 |
Nhận xét: Bệnh nhân có thẻ BHYT điều tị nội trú chiếm tỷ lệ cao 97,6%; tỷ lệ bệnh nhân hình thức tự chi trả viện phí chiếm tỷ lệ rất thấp 2.4%
Bảng 3.12: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú theo mùa
Mùa | Tỷ lệ | |
n | % | |
Xuân | 880 | 16,7 |
Hè | 1671 | 31,7 |
Thu | 1492 | 28,3 |
Đông | 1228 | 23,3 |
Tổng | 5271 | 100 |
Nhận xét: Bệnh nhân điều trị vào mùa hè chiếm tỷ lệ cao nhất 31,7%; tiếp đến mùa thu 28,3%, Mùa đông 23,3% thấp nhất mùa Xuân 16,7%.
3.2. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN PHẪU THUẬT THƯỜNG GẶP VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BỆNH TMH ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ
3.2.1. Một số yếu tố liên quan phẫu thuật thường gặp.
Bảng 3.13: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị có phẫu thuật
Phẫu thuật | Tỷ lệ | |
n | % | |
Có | 185 | 3.5 |
Không | 5086 | 96,5 |
Tổng | 5271 | 100 |
Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị không phẫu thuật cao 96,5 %; bệnh nhân có phẫu thuật chiếm tỷ lệ thấp 3,5%.
Bảng 3.14: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị có phẫu thuật theo hình thức chi trả
Hình thức chi trả | Tỷ lệ | |
n | % | |
BHYT | 185 | 100 |
Tự chi trả | 0 | 0 |
Tổng | 185 | 100 |
Nhận xét: Số bệnh nhân phẫu thuật theo hình thức chi trả, có BHYT tổng 185 là 100%. Không có bệnh nhân phẫu thuật do tự chi trả viện phí.
Bảng 3.15: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú bệnh TMH có phẫu thuật theo nhóm bệnh.
Nhóm bệnh | Bệnh | Tỷ lệ | |
n | % | ||
Họng thanh quản | Viêm Amidan | 124 | 67% |
Viêm VA | 2 | 1,1 | |
Hạt xơ/ polyp/ u nang dây thanh | 0 | 0 | |
Apxe A/ quanh A | 0 | 0 | |
Mũi xoang |
Vẹo vách ngăn | 0 | 0 |
Viêm xoang/đa xoang | 0 | 0 | |
Gãy xương chính mũi | 3 | 1,6 | |
Polyp mũi | 00 |
| |
Dị dạng cuốn mũi | 00 |
| |
Tai | Viêm tai giữa | 0 | 0 |
Dò luân nhĩ | 6 | 3,3 | |
Viêm tai xương chũm | 0 | 0 | |
Tổng |
| 185 | 100 |
Nhận xét: Tỷ lệ phẫu thuật chủ yếu nhóm bệnh Họng , Bệnh Viêm Amidan chiếm tỷ lệ cao nhất 67%; Tiếp đến phẫu thuật bệnh dò luân nhỉ 3,3%Gãy xương chính mũi 1,6%; Viêm VA 1,1%. Các phẫu thuật khác không có.
3.2.2. Kết quả điều trị bệnh nhân TMH điều nội trú
Bảng 3.16: Kết quả điều trị chung bệnh TMH
Kết quả | Tỷ lệ | |
n | % | |
Khỏi | 5205 | 98,7 |
Biến chứng | 00 | 00 |
Nặng chuyển tuyến | 66 | 1,3 |
Tổng | 5271 | 100 |
Nhận xét Bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị khỏi chiếm tỷ lệ cao 98%; bệnh nhân nặng điều trị không đỡ phải chuyển tuyến là 1,3%; Không có bệnh nhân biến chứng
Chương 4
BÀN LUẬN
4.1. ĐẶC ĐIỂM MÔ HÌNH VÀ YẾU TỐ LIÊN QUAN CỦA BỆNH NHÂN MẮC BỆNH TAI MŨI HỌNG ĐẾN KHÁM VÀ ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ
4.1.1. Đặc điểm, mô hình bệnh nhân TMH đến khám và điều trị tại bệnh viện
Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH đến khám và điều trị nội trú chiếm 27,9 %
So với tổng số bệnh nhân các nhóm bệnh khác (65.784 bệnh nhân). tỷ lệ khám điều trị ngoại trú chiếm 79,4 %; tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú thấp hơn chiếm 21,6 %.
Tỷ lệ bệnh TMH chuyển tuyến thấp chỉ có 0,75 % ( 195 Bệnh nhân) trong đó bệnh nhân khám điều trị ngoại trú phải chuyển chiếm tỷ lệ cao 66%; bệnh nhân điều trị nội trú chuyển viện tỷ lệ thấp 34 %.
Tỷ lệ bệnh nhân chuyển theo nhóm bệnh Số bệnh nhân phải chuyển thuộc nhóm bệnh họng thanh quản (54,9%), trong đó bệnh Hạt xơ/ u nang dây thanh chiếm cao nhất 49,2% chiếm tỷ lệ cao nhấ chúng tôi giải thích vì kỹ thuật mổ hạt xơ/ unang dây thanh tại bệnh viện chưa thực hiện được nên tỷ lệ chuyển cao là phù hợp . Tiếp theo là nhóm bệnh Mũi xong 31,1%. Thấp nhất số bệnh nhân mắc bệnh thuộc nhóm bệnh tai 13,8%.
4.1.2. Các yếu tố liên quan bệnh nhân TMH điều trị nội trú.
Số bệnh nhân điều trị tại khoa Cấp cứu hồi sức Nhi chiếm tỷ lệ cao nhất chiếm 52,1% đây chúng ta có thể giải thích tại bệnh viện Như Thanh bệnh nhân mắc bệnh TMH được điều trị ở tất cả các khoa, trong khi phân luồng bệnh nhân, đặc biệt là bệnh nhân < 6 tuổi đều bố trí vào khoa Hồi sức cấp cứu Nhi, trong khi đó tỷ lệ bệnh Nhi mắc bệnh chiếm tỷ lệ cao trong các độ tuổi.; Tiếp đến khoa truyền nhiễm 24% chúng ta cũng có thể giải thích là do hằng năm có những dịch cúm, bệnh nhân bị cúm có biến chứng sang bệnh TMH nên hầu như những bệnh nhân này được xắp xếp phân luồng điều trị tại khoa truyền nhiễm để tránh lây lan; Khoa Ngoại liên chuyên khoa 16,8% chủ yếu là những bệnh nhân mắc bệnh TMH nặng vào điều trị cần có sự can thiệp của chuyên khoa và cần được phẫu thuật; Thấp nhất khoa nội 7,1% , bệnh nhân ở đây thường là mắc bệnh nội khao là chính và có kèm bệnh về tai mũi họng. Như vậy tỷ Bệnh nhân mắc bệnh TMH vào điều trị tại các khoa là phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất và trình độ chuyên môn của đội ngũ bác sỹ bệnh viện đa khoa Như Thanh hiện nay.
Giới tính: Tỷ lệ mắc bệnh TMH giữa nam và nữ có khác nhau. Nam chiếm tỷ lệ cao 55,7%, nữ tỷ lệ mắc thấp hơn 44,3%, nam mắc bệnh nhiều hơn nữ (có thể là nam có tỷ lệ chấn thương mũi do tai nạn giao thông và vẹo vách ngăn thường hay xảy ra ở nam nhiều hơn nữ. Cộng thêm nam giới ít quan tâm bảo vệ mũi xoang như đeo khẩu trang, vệ sinh mũi, nhưng lại làm những công việc hay tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ gây nên bệnh mũi xoang hơn nữ như khói, bụi trong các công trường xây dựng, nhà máy, xí nghiệp ). So sánh với kết quả của Trần Thị Thảo Anh (2010) [3], kết quả của chúng tôi tương tự,
Tuổi: Tỷ lệ bệnh TMH cao nhất ở tuổi < 6 tuổi 26,5 % và giảm dần ở các nhóm tuổi cao hơn lần lượt là 6- 11 tuổi 20,3%; tuổi > 18 35 (18,7% ); độ tuổi > 35 55 là 10,8 %; Thấp nhất độ tuổi > 65 là 3 %. Lý do là viêm tai giữa chiếm tỷ lệ cao nhất, viêm tai giữa hay gặp ở trẻ em <6 tuổi, đặc biệt là viêm tai giữa cấp (Viêm tai giữa thường đi kèm với viêm VA và do cấu tạo vòi nhĩ của trẻ ngắn hơn, khẩu kính lớn hơn ở người lớn nên vi khuẩn và chất xuất tiết ở mũi họng rất dễ lan lên tai giữa. Đồng thời, niêm mạc đường hô hấp của trẻ cũng nhạy cảm, rất dễ phản ứng với những kích thích làm tăng xuất tiết, ứ đọng nhiều ở hòm nhĩ gây viêm). Viêm tai giữa có liên quan mật thiết với tình trạng NTĐHH trên. Kết quả nghiên cứu cử chúng tôi So sánh với kết quả của Trần Thị Thảo Anh (2010) [3], kết quả của chúng tôi và Châu Ngọc Linh ( 2016) [1] là phù hợp tỷ lệ mắc giảm theo lứa tuổi .
Nghề nghiệp: Tương hợp với tuổi, Trẻ em < 6 tuổi ( 26,5 % ) và học sinh sinh viên 25,1% có tỷ lệ mắc bệnh TMH cao hơn so với nhóm tuổi khác . Tương tự, được giải thích là do viêm A mạn tính có chỉ định phẫu thuật hay gặp nhất ở trẻ em và có tỷ lệ cao nhất trong bệnh họng thanh quản. Còn nhóm Lao động chân tay Tỷ lệ mắc bệnh thấp hơn đứng thứ 3 (18,8% ) . Có thể giải thích là do những người này chịu tác động trực tiếp nhiều hơn của sự thay đổi thời tiết và tiếp xúc thường xuyên hơn với khói xe, bụi, ô nhiễm môi trường nên làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mũi xoang . thấp nhất là cán bộ viên chức 14,6%. So sánh với kết quả của Trần Thị Thảo Anh (2010) [3], 2 kết quả tương hợp nhau.
Địa dư: Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú có địa chỉ khu vực trung tâm huyện chiếm tỷ lệ cao 59,3%.; Khu vực phía nam 18,7%; Tiếp đến khu vực phía bắc 13,6%; thấp nhất khu vực ngoài huyện 8,8%. Với kết quả nghiên cứu của chúng tôi theo địa dư được lý giửi đó là: Các bệnh nhân có địa chỉ khu vực phía bắc ( Xã xuân Thọ, Cán khê, Xuân Du ) và phía nam ( Xã Thanh Kỳ, Thanh Tân, Yên Lạc) Với tỷ lệ dân số ở đây ít so khu vực trung tâm. Xong điều đáng nói ở đây về vị trí địa lý hai khu vực này khoảng cách xa bệnh viện bệnh viện Như Thanh, đường xá đi lại khó khăn không thuận tiện về giao thông, trong khi đó người bệnh khu vực phía bắc và phía nam họ đi đến bệnh viện triệu sơn và bệnh viện đa khoa Tĩnh gia gần hơn và giao thông thuận tiện hơn. Hơn nữa có lẽ do cơ chế thông tuyến bảo hiểm y tế, nên người bệnh đến khám hai bệnh viện nói trên. Đây cũng là vấn đề bất cập cho bệnh viện Như Thanh trong công tác quản lý, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân sinh sống hai khu vực này.
Tỷ lệ Bệnh nhân có thẻ BHYT điều tị nội trú chiếm tỷ lệ cao 97,6%; tỷ lệ bệnh nhân hình thức tự chi trả viện phí chiếm tỷ lệ rất thấp 2.4%. Đây cũng giải thích có lẽ tỷ lệ người không có thẻ BHYT tại huyện Như Thanh thấp, hơn nữa những người không có thẻ BHYT chỉ vào viện điều trị khi bệnh nặng hoặc tự điều trị kéo dài không đỡ.
Tỷ lệ bệnh nhân điều trị theo mùa: Bệnh nhân bị bệnh TMH vào điều trị vào mùa hè chiếm tỷ lệ cao nhất nhất mùa hè 31,7%; tiếp đến mùa thu 28,3%, Mùa đông 23,3% thấp nhất mùa Xuân 16,7%. Mùa xuân bệnh nhân mắc bệnh TMH vào điều trị thấp nhất có thể đây là các tháng gần dịp Tết nên số lượng bệnh nhân vào điều trị giảm nhiều so với các mùa khác. Còn mùa hè và mùa thu , số lượng bệnh nhân tăng có thể là do đây là thời gian nghỉ hè của HSSV, cộng thêm thời điểm giao mùa nên dễ phát triển các bệnh TMH. So sánh kết quả của tác giả khác[1]
Tác giả | Mùa xuân | Hè | Thu | Đông |
Châu Thị Ngọc Linh (2016) |
16.9% |
28.2% |
33.6% |
21.3% |
Nguyễn Văn Phụng | 16,7% | 31.7 | 28,3 | 23,3 |
Hai kết quả tương hợp nhau
4.2. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN PHẪU THUẬT THƯỜNG THƯỜNG GẶP VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ BỆNH TMH ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ
4.2.1. Một số yếu tố liên quan đến phẫu thuật thường gặp.
Số bệnh nhân phẫu thuật có bảo hiểm y tế chiếm tỷ lệ 100%. Tỷ lệ bệnh nhân phẫu thuật so với bệnh nhân được điều trị nội khoa có sự khác biệt quá lớn .
Số điều trị ngoại khoa chỉ chiếm 3,5%. Trong đó ở nhóm bệnh họng thanh quản chiếm tỷ lệ cao, trong đó cắt Amydan 67%, nạo VA 1,1% ; Còn nhóm mũi xoang chỉ có thực hiện được phẫu thuật xương chính mũi 3,3%; Nhóm tai phẫu thuật luân nhĩ 1,6%. . So sánh số lượng phẫu thuật và số kỹ thuật thực hiện với kết quả nghiên cứu của Châu Ngọc Linh ( 2016) [1]
Tên phẫu thuật | Số lượng PT Tại BVĐ Như Thanh | Số lượng PT Tại BV ĐH y Huế |
Cắt A | 124 | 778 |
Nạo VA | 2 | 165 |
Cắt hạt xơ/ polyp/ u nang dây thanh | 0 |
87 |
Dẫn lưu apxe A/ quanh A | 0 |
20 |
Chỉnh hình vách ngăn | 0 |
165 |
Nâng xương chính mũi | 3 |
92 |
Cắt polyp mũi | 0 | 43 |
Chỉnh hình cuốn mũi | 0 |
32 |
Chích rạch màng nhĩ+ đặt Diabolo. Vá nhĩ | 0 |
182 |
Bóc dò luân nhỉ | 6 | 57 |
Khoét chũm tiệt căn | 0 | 35 |
Nội soi gắp dị vật | 0 | 18 |
Chúng ta thấy bệnh viện đa khoa tỷ lệ phẫu thuật quá ít, và kỷ thuật phẫu thuật được với tỷ lệ số khá khiêm tốn, nên từ đó một số bệnh nhân mắc bệnh TMH liên quan những phẫu thuật trên bệnh viện Như Thanh chưa thực hiện được phải chuyển tuyến . ở đây chúng ta có thể giải thích rằng do đơn vị còn thiếu một số trang thiết bị y tế để khám và phẫu thuật, hơn nữa trình độ chuyên môn đội ngũ thầy thuốc chưa thực hiện được các phẫu thuật trên.
4.2.2. Kết quả điều trị bệnh nhân TMH điều nội trú
Bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị khỏi chiếm tỷ lệ cao 98%; bệnh nhân nặng điều trị không đỡ phải chuyển tuyến là 1,3%; Không có bệnh nhân biến chứng.
KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu bệnh nhân Tai mũi họng đến khám và điều trị tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh trong 2 năm 2017 2018, chúng tôi rút ra một số kết luận sau:
1. Đặc điểm, tình hình bệnh nhân TMH đến khám và điều trị tại bệnh viện
Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH chiếm 27,7%
Tỷ lệ chuyển tuyến 0,8.Trong đó: Chuyển ngoại trú 66% cao hơn nội trú 34%
Tỷ lệ chuyển tuyến theo nhóm bệnh cao nhất nhóm Họng thanh quản 54%
Tỷ lệ bệnh nhân điều trị ngoại trú 79,4% ; Nội trú 21,6%
Giới: 51.4% nam và 48.6% nữ
2. Đặc điểm và một số yếu tố liên quan bệnh nhân TMH điều trị nội trú.
Tỷ lệ BN TMH điều trị tại các khoa: tại khoa HSCC Nhi cao nhất 52,1%, Khoa truyền nhiễm 24%, Khoa ngoại Liên chuyên khoa 18,8%, Khoa nội 7,1%
Giới tính: Tỷ lệ mắc bệnh TMH Namều hơn nữ ( 44 mũi xoang ở nam giới (22.2%) cao hơn ở nữ giới (16.6%), tỷ lệ mắc bệnh tai ở nam giới (16.5%) lại thấp hơn ở nữ giới (23.8%) (p<0.05).
Tuổi: Tỷ lệ bệnh TMH cao nhất ở tuổi < 6 T , giảm dần ở các tuổi lớn hơn 6- 11 tuổi 20,3%; tuổi > 18 35 (18,7% ); độ tuổi > 35 55 là 10,8 %; Thấp nhất độ tuổi > 65 là 3 %.
Nghề nghiệp: Tỷ lệ bệnh TMH cao nhất ở nhóm < 6 T 25% và học sinh sinh viên 25,1% ; Lao động chân tay 18,8% thấp nhất là cán bộ viên chức 14,6%.
Địa dư: Tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị nội trú có địa chỉ khu vực trung tâm huyện chiếm tỷ lệ cao 59,3%.; Khu vực phía nam 18,7%; Tiếp đến khu vực phía bắc 13,6%; thấp nhất khu vực ngoài huyện 8,8%.
Hình thức chi trả: Bệnh nhân có thẻ BHYT điều tị nội trú chiếm tỷ lệ cao 97,6%; tỷ lệ bệnh nhân hình thức tự chi trả viện phí chiếm tỷ lệ rất thấp 2.4%
Theo mùa :Bệnh nhân điều trị vào mùa hè chiếm tỷ lệ cao nhất 31,7%; tiếp đến mùa thu 28,3%, Mùa đông 23,3% thấp nhất mùa Xuân 16,7%.
Phẫu thuật: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị không phẫu thuật cao 96,5 %; bệnh nhân có phẫu thuật chiếm tỷ lệ thấp 3,5%. Số bệnh nhân phẫu thuật theo hình thức chi trả có BHYT tổng 185 là 100%.
Tỷ lệ phẫu thuật theo nhóm bệnh: chủ yếu nhóm bệnh Họng , Bệnh Viêm Amidan chiếm tỷ lệ cao nhất 67%; Tiếp đến phẫu thuật bệnh dò luân nhỉ 3,3%Gãy xương chính mũi 1,6%; Viêm VA 1,1%. Các phẫu thuật khác không có.
Kết quả điều tri: Bệnh nhân mắc bệnh TMH điều trị khỏi chiếm tỷ lệ cao 98%; bệnh nhân nặng điều trị không đỡ phải chuyển tuyến là 1,3%; Không có bệnh nhân biến chứng
KIẾN NGHỊ
Để hạ thấp tỉ lệ mắc bệnh TMH trong cộng đồng và nâng cao chất lượng khám và điều trị tại bệnh viện đa khoa Như Thanh . chúng tôi xin đề nghị một số biện pháp có thể áp dụng được và các vấn đề liên quan:
Bằng các phương tiện thông tin đại chúng, tuyên truyền giáo dục các phương pháp phòng ngừa bệnh TMH như: giữ ấm cổ khi trời lạnh, giữ vệ sinh răng miệng, không uống quá nhiều nước đá, thường xuyên vệ sinh tai, mũi và họng sạch sẽ bằng nước muối sinh lý, đeo khẩu trang khi đi ngoài đường cũng như sự hiểu biết về một số bệnh TMH thông thường để nâng cao công tác phòng bệnh và phát hiện bệnh sớm trong cộng đồng.
Phòng hộ lao động tốt khi làm việc ở những nơi có nhiều bụi khói, nơi nhiều âm thanh có cường độ lớn, tránh bơi lội, làm việc ở những nơi ao tù nước đọng lâu ngày.
Thực hiện an toàn giao thông, an toàn lao động và sinh hoạt.
Cải thiện môi trường xung quanh nhà như tránh đun bằng than, bằng dầu, đốt rác bừa bãi
Đơn vị cần đầu tư, xây dựng, mua sắm trang thiết bị để khoa ngoại Liên chuyên có đủ phòng làm việc, thu dung tất cả bệnh nhân TMH vào điều trị ( Trừ bệnh nhân mắc bệnh TMH do cúm)
Tăng cường đào tạo cán bộ chuyên ngành TMH để từng bước nâng cao trình độ chuyên môn thực hiện công tác khám và phẫu thuật những kỹ thuật chưa thực hiện được với mục đích chăm sóc người bệnh ngày càng tốt hơn, hạn chế số bệnh nhân phải chuyển tuyến.
Chủ nhiệm đề tài
BSCKII Nguyễn Văn Phụng
SỞ Y TẾ THANH HÓA
BỆNH VIỆN ĐA KHOA NHƯ THANH
Lê Hữu Trường
NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG
VÀ ĐÁNG GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
BỆNH RỐI LOẠN TIỀN ĐÌNH ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI
BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN NHƯ THANH
Từ tháng 1/2017 đến tháng 12/2018
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ
Như Thanh, năm 2019
MỤC LỤC
Số TT | Nội dung | Trang |
1. | Đặt vấn đề | 01 |
2. | Chương 1: Tổng Quan tài liệu. | 03 |
3. | I. Nhắc Lại Giải phẩu | 03 |
4. | II. Triệu chứng lâm sàng | 03 |
5. | 2.1. Triệu chứng chủ quan | 04 |
6. | 2.2. Triệu chứng khách quan | 04 |
7. | III. các hội chứng tiền đình | 05 |
8. | 3.1. Hội chứng tiền đình ngoại biên | 05 |
9. | 3.2. Hội chứng tiền đình trung ương | 05 |
10. | IV. Căn nguyên các hội chứng tiền đình | 05 |
11. | 4.1. Hội chứng tiền đình ngoại biên | 06 |
12. | 4.1.1. Cơn chóng mặt xuất hiện dữ dội cấp tính | 06 |
13. | 4.1.2. Cơn chóng mặt ngoại biên xuất hiện mạn tính | 06 |
14. | 4.1.3. Chóng mặt ngoại biên xảy ra trong các tình huống đặc biệt | 06 |
15. | 4.2. Hội chứng tiền đình trung ương | 06 |
16. | 4.2.1. Cơn chóng mặt xuất hiện dữ dội cấp tính | 07 |
17. | 4.2.2. Cơn chóng mặt trung ương xuất hiện mạn tính | 08 |
18. | 4.2.3. Chóng mặt ngoại biên xảy ra trong các tình huống đặc biệt | 08 |
19. | V. Chẩn đoán phân biệt | 09 |
20. | VI. Điều trị | 12 |
21. | 6.1. Điều trị rối loạn tiền đình | 12 |
22. | 6.2. Phòng ngừa rối loạn tiền đình | 13 |
23. | Chương II: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu | 14 |
24. | 2.1. Đối tượng nghiên cứu | 14 |
25. | 2.2. Phương pháp nghiên cứu | 14 |
26. | 2.3. Nội dung nghiên cứu | 15 |
27. | 2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu | 18 |
28. | 2.4. Xử lý số liệu | 18 |
29. | 2.5. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu | 18 |
30. | Chương III: kết quả nghiên cứu | 18 |
31. | 3.1. Đặc điểm lâm sàng cận lâm sàng | 19 |
32. | 3.1.1. Đặc điểm lâm sàng | 19 |
33. | 3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng | 19 |
34. | 3.2. Các yếu tố liên quan | 20 |
35. | 3.3. Đánh giá kết quả điều trị | 20 |
36. | Chương IV: Bàn luận | 20 |
37. | 4.1. Đặc điểm lâm sàng | 21 |
38. | 4.2. Đặc điểm cận lâm sàng | 22 |
39. | 4.3. Các yếu tố liên quan | 25 |
40. | 4.4. Đánh giá kết quả điều trị | 27 |
41. | Kết luận và kiến nghị | 27 |
42. | Tài liệu tham khảo | 27 |
ĐẶT VẤN ĐỀ
Rối loạn tiền đình là một bệnh liên quan tới quá trình điều khiển cơ thể của hệ thần kinh. Triệu chứng chung của bệnh rối loạn tiền đình là người bệnh thường xuyên có cảm giác đau đầu, chóng mặt, hoa mắt,buồn nôn, ù tai một số trường hợp có thể gây mất thăng bằng và hôn mê nhẹ.
Theo bảng phân loại đầu tiên về nhức đầu (International Classification of Headache Disorders IHCD) vừa được xem xét lại có tính thêm các dữ liệu mới về sinh bệnh học và lâm sàng, nhất là việc biệt định thêm nhiều thể khác nhau của chứng đau đầu. Rối loạn tiền đình là một bệnh khá hay gặp trong hội chứng đau đầu, tuy không phải là một bệnh cấp cứu nặng hay đe doạ tới tính mạng người bệnh, nhưng Rối loạn tiền đình là bệnh lý rất phức tạp, hay tái phát, việc điều trị thường kéo dài, những ảnh hưởng của nó sẽ tác động đến chất lượng sống và năng suất lao động của người bệnh. Rối loạn tiền đình đang có xu hướng gia tăng ở đối tượng lao động trí óc. Người bị rối loạn tiền đình do thiếu máu não có nguy cơ đột quỵ cao. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ cho kết quả khả quan, ít tốn kém.
Trên thế giới, theo thống kê tại mỹ hằng năm có trên 10 triệu người (chiếm khoảng 12% dân số Mỹ) mắc hội chứng đau đầu trong đó 1/7 số người mắc bệnh rối loạn tiền đình chi phí cho điều trị hằng trăm triệu USD.
Tại châu Á các nước có nền công nghiệp phát triển như Nhật bản, hàn Quốc tỉ lệ người bệnh đau đầu ngày càng tăng do môi trường sống, học tập, làm việc có những biến đổi tiêu cực ảnh hưởng chung tới sức khoẻ con người và hội chứng đau đầu cũng như bệnh rối loạn tiền đình nói riêng.
Tại việt nam tuy chưa có nhiều nghiên cứu về bệnh rối loạn tiền đình nhưng những nghiên cứu về Hội chứng đau đầu và các thống kê báo cáo của khoa thần kinh bệnh viện Bạch Mai và bệnh viện tâm thần Thành Phố Hồ Chí Minh thì Hội chứng đau đầu nói chung nhất là đau đầu do vận mạch (cơn đâu đầu Migriens) và bệnh rối loạn tiền đình xuất hiện khá nhiều và có xu hướng ngày càng tăng.
Tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh mỗi năm tiếp đón vài trăm bệnh nhân có Hội chứng đau đầu trong đó có khỏng 1/3 lượng bệnh nhân được chẩn đoán bệnh rối loạn tiền đình vào điều trị. Tuy được các bác sỹ thăm khám tỉ mỹ, chẩn đoán kịp thời (chủ yếu dựa trên các biểu hiện lâm sàng) và điều trị tích cực nhưng do tính chất phức tạp của bệnh và phương tiện, thuốc mem còn hạn chế nên kết quả điều trị chưa được như mong muốn tỉ lệ tái phát còn cao. Hiện nay chưa có một thống kê hay báo cáo nào đánh giá về bệnh rối loạn tiền đình nhằm giúp các cán bộ chuyên môn hiểu sâu hơn về bệnh tôi chọn đề tài nghiên cứu: Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị nội trú bệnh rối loạn tiền đình tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh từ tháng 01/2017 đến tháng 12/2018 với mục tiêu:
1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh rối loạn tiền đình điều trị tại bệnh viện đa khoa Như Thanh năm 2017 - 2018.
2. Đánh giá kết quả điều trị bệnh rối loạn tiền đình điều trị tại bệnh viện đa khoa Như Thanh năm 2017 - 2018.
Chương I
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Hội chứng tiền đình biểu hiện chủ yếu bằng triệu chứng chủ quan, đó là chóng mặt và đi kèm với những dấu hiệu lâm sàng trong đó thường gặp nhất là rung giật nhãn cầu (nystagmus).
Đối với người bác sĩ lâm sàng cần phải phân biệt :
1. Chóng mặt thật sự: là cảm giác đồ vật xoay quanh bệnh nhân hoặc bệnh nhân xoay quanh đồ vật. Chóng mặt thật sự luôn luôn là một tổn thương tiền đình (trung ương hoặc ngoại biên)
2. Cảm giác chóng mặt: là cảm giác bị dịch chuyển trong không gian, tuy không rõ nét như chóng mặt thật sự nhưng nếu nó xảy ra chi khi quay đầu hoặc nặng lên rõ rệt khi quay đầu thì tổn thương thường cũng có nguồn gốc từ tiền đình.
3. Cảm giác mất thăng bằng: cảm giác này không kèm theo bất kỳ cảm giác khác lạ nào trong đầu. Nó có thể có nguồn gốc từ tiền đình, nhưng cũng có thể có nguồn gốc từ tiểu não, từ cảm giác sâu (cảm giác bản thể), từ hệ thị giác.
4. Cảm giác sợ hãi muốn té xuống hầu như trong đa số trường hợp có nguồn gốc từ tâm lý.
5. Cảm giác choáng váng, cảm giác hoa mắt thường tương ứng với những bệnh lý tim mạch hoặc bệnh tâm thần.
Vì vậy mục đích chủ yếu trên lâm sàng và đặc biệt trong hỏi bệnh là:
1. Nhận biết cảm giác mà bệnh nhân mô tả dưới danh từ chóng mặt có đúng là có nguồn gốc từ tiền đình hay không;
2. Phân biệt trong những rối loạn có nguồn gốc từ tiền đình cái nào có biểu lộ tổn thương tiền đình ngọai biên (đây là mặt mạnh của bác sĩ tai mũi họng), và cái nào có nguồn gốc từ thần kinh ảnh hưởng dây thần kinh tiền đình (tổn thương tiền đình ngoại biên), nhân tiền đình hoặc các đường tiền đình trung ương (tổn thương tiền đình trung ương).
I. NHẮC LẠI GIẢI PHẪU
Cơ quan tiền đình gồm có:
1.1. Mê đạo màng: nằm trong mê đạo xương ở tai trong, chúa nội dịch. Bao gồm: ốc tai, soan nang, cầu nang và các ống bán khuyên.
Ống bán khuyên: mỗi tai có 3 ống bán khuyên : bên, trước và sau, nằm thẳng góc với nhau, phần phình ra mỗi ống đổ vào soan nang gọi là bóng (ampulla) chứa các thụ thể kích thích khi xoay đầu. Ví dụ khi xoay đầu sang trái thì ống bán khuyên báo cho biết đầu quay theo hướng nào và nhanh như thế nào.
Soan nang, cầu nang : có các thụ thể cho các cảm giác về trọng lực và gia tốc thẳng. Ví dụ : nếu đầu nghiêng về một bên, các thụ thể sẽ báo góc nghiêng, đầu có nghiêng ra trước hoặc ra sau klhông; Khi chạy xe gia tăng tốc độ, ngừng lại đen đỏ các thụ thể sẽ cho cảm tưởng gia tăng tốc độ.
Cơ quan nhận cảm:
Mào: nằm trong bóng, được cấu tạo bởi các tế bào lông, phía trên các tế bào phủ một lớp gelatin gọi là đài (cupula), lông của tế bào nằm trong đài gồm có lông rung (kinocilium) và lông lập thể (stereocilia), còn đáy tế bào tiếp xúc với nơ-rôn của nhánh tiền đình.
Vết: ở trên soang nang và cầu nang được cấu tạo bởi các tế bào lông, phủ lên trên tế bào lông là sỏi tai (otoliths).
1.2. Nhân tiền đình :
Các bộ phận nhận cảm của tiền đình ngoại biên nằm ở mê đạo màng, thân tế bào ở hạch tiền đình, nhánh tiền đình của dây tiền đình ốc tai (dây VIII) đi đến nhân tiền đình nẵm giữa cầu não và hành não.
Chức năng nhân tiền đình : (1) đồng nhất các thông tin đến từ mỗi bên của đầu (2) nhận các tín hiệu và tiếp tục truyền tới tiểu não (3) nhận các tín hiệu và tiếp tục truyền tới vỏ não cho nhận thức về giác quan vị trí và vận động (4) gởi mệnh lệnh đến các nhân vận động nằm ở thân não và tủy sống, các lệnh được đưa đến dây sọ (III, IV, VI, XI), bó tiền đình tủy sống chi phối trương lực cơ ngoại biên và bổ sung vận động đầu và cổ.
1.3. Đường dẫn truyền: thân tế bào của khoảng 19.000 neuron tiền đình ngoại biên xuất phát từ mào và vết mỗi bên tập trung ở hạch tiền đình và chấm dứt ở nhân tiền đình (ranh giới hành-cầu não) và thùy nhung nút của tiểu não. Các neuron tiền đình trung ương (từ nhân tiền đình) đi xuống tủy sống theo bó tiền đình sống và đi lên thân não theo bó dọc giữa đến các nhân dây thần kinh sọ điều khiển cử động mắt.
II. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VÀ CÁC KHẢO SÁT
2.1/ Triệu chứng chủ quan:
Chóng mặt là triệu chứng chủ yếu. BN có cảm giác bị dịch chuyển, mọi vật xung quanh xoay tròn, hoặc chính bản thân BN xoay tròn so với những vật xung quanh. Trong những trường hợp rõ ràng, cảm giác bị dịch chuyển rất rõ, có thể xảy ra trên mặt phẳng đứng dọc hoặc mặt phẳng đứng ngang. Tuy nhiên trong một vài trường hợp chóng mặt không rõ ràng, BN chỉ có cảm giác dịch chuyển hoặc lắc lư thân mình, hoặc cảm giác bay lên, rớt xuống hoặc cảm giác mất thăng bằng.
Các dấu hiệu đi kèm thường hằng định : BN thường có cảm giác khó chịu, thường là sợ hãi, mất thăng bằng. Té ngã có thể xảy ra lúc chóng mặt, lúc này BN không thể đứng được. Ngoài ra BN có thể có rối loạn dáng đi. Buồn nôn, ói mửa xuất hiện khi làm những cử động nhẹ nhàng và thường đi kèm các rối loạn vận mạch như da tái xanh, vã mồ hôi, giảm nhịp tim.
Chúng ta cần lưu ý tất cả những đặc điểm của chóng mặt:
· Kiểu xuất hiện của chóng mặt: có thể xuất hiện đột ngột và có tính chất xoay tròn, hoặc có thể xuất hiện từ từ với những cơn chóng mặt nhỏ nối tiếp nhau hoặc chỉ mất thăng bằng nhẹ lúc đi lại và sau đó triệu chứng này trở thành mãn tính.
· Chóng mặt xảy ra lúc thay đổi tư thế từ nằm sang ngồi không, chóng mặt có lệch về một bên nào không?
· Các dấu hiệu đi kèm: quan trọng nhất là các dấu hiệu về thính lực (giảm thính lực, ù tai, cảm giác tai bị đầy, điếc đặc), kế đến là các dấu hiệu về thần kinh thực vật (buồn nôn, nôn ói, lo lắng). Lưu ý là bệnh nhân hoàn toàn không mất ý thức.
· Tiền sử của bệnh nhân về tai mũi họng (viêm tai kéo dài), về thần kinh, chấn thương (chấn thương sọ não), về ngộ độc (ngộ độc thuốc, đặc biệt là các khgáng sinh độc với tai), về mạch máu, về dị ứng.
· Đặc điểm diễn tiến và tần số cơn chóng mặt
* Chóng mặt sinh lý : Xảy ra khi
1/ não có sự mất cân đối trong ba hệ thống giữ thăng bằng (hệ tiền đình, hệ thị giác, hệ thống cảm giác bản thể hay còn gọi là hệ cảm giác sâu). Ví dụ như chóng mặt do đi xe, chóng mặt do độ cao, chóng mặt thị giác khi nhìn một loạt cảnh chuyển động nối tiếp nhau (do cảm giác thị giác ghi nhận những cử động của môi trường bên ngoài không được đi cùng với những biến đổi kế tiếp của hệ tiền đình và hệ cảm giác bản thể)
2/ hệ tiền đình gặp những vận động đầu mà nó chưa thích nghi cả, ví dụ như say sóng
3/ tư thế bất thường của đầu và cổ, ví dụ như ngửa đầu ra quá mức khi sơn trần nhà.
Chóng mặt không gian (space sickness) là chóng mặt thoáng qua thường gặp, do vận động chủ động của đầu trong môi trường không có trọng lực là một ví dụ của chóng mặt sinh lý.
* Chóng mặt bệnh lý : do tổn thương hệ thị giác, hệ cảm giác bản thể hoặc hệ tiền đình.
- Chóng mặt thị giác là do thấy những hình ảnh mới hoặc hình ảnh không thích hợp, hoặc do xuất hiện liệt đột ngột cơ vận nhãn kèm theo song thị; trong trường hợp này hệ thần kinh trung ương sẽ nhanh chóng bù trừ tình trạng chóng mặt này.
- Chóng mặt do rối loạn cảm giác sâu hiếm khi là triệu chứng đơn độc. Chóng mặt lúc này thường do bệnh lý thần kinh ngoại biên (có rối loạn cảm giác sâu) làm giảm những xung động cảm giác cần thiếtđến hệ thống bù trừ trung ương kèm với rối loạn chức năng của hệ tiền đình hoặc hệ thị giác.
- Chóng mặt do rối loạn chức năng hệ tiền đình là nguyên nhân thường gặp nhất, chóng mặt thường kèm theo buồn nôn, rung giật nhãn cầu, thất điều dáng đi. Do chóng mặt tăng lên khi cử động đầu nhanh, bệnh nhân thường có khuynh hướng giữ đầu nằm yên không nhúc nhích.
2.2/ Triệu chứng khách quan
a) Rung giật nhãn cầu (nystagmus): là triệu chứng chủ yếu
Rung giật nhãn cầu nhãn cầu do nguyên nhân tiền đình thường đánh theo nhịp. Đó là cử động của nhãn cầu theo nhịp gồm sự nối tiếp nhau giữa hai pha: pha chậm đưa nhãn cầu sang một phía (do tác động của hệ tiền đình), kế đến là pha nhanh đưa nhãn cầu theo chiều ngược lại, đưa mắt về vị trí nghỉ ngơi (do tác động của chất lưới cầu não).
Khi có triệu chứng rung giật nhãn cầu, chúng ta cần xác định hướng, chiều và mức độ của nó.
· Hướng (direstion): Rung giật nhãn cầu tiền đình được gọi tên theo hướng đánh nhanh vì chiều này được thấy rõ nhất khi khám lâm sàng. Có thể là rung giật nhãn cầu ngang, dọc hoặc xoay tròn (cùng chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ), hoặc rung giật nhãn cầu hỗn hợp (ngang xoay tròn).
Hướng của rung giật nhãn cầu phụ thuộc vào vòng bán khuyên bị kích thích, tức là phụ thuộc vào vị trí của đầu trong lúc khám bệnh. Rung giật nhãn cầu được tạo ra lúc đầu là do sự di chuyển của nội dịch: pha chậm của rung giật nhãn cầu đánh theo hướng của dòng nội dịch.
Chóng mặt là hiện tượng bù trừ theo hướng ngược lại: hướng pha nhanh của rung giật nhãn cầu
· Chiều (sens): sang (P), sang (T) đối với nystagmus ngang, lên trên, xuống dưới đối với nystagmus dọc, cùng chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ đối với nystagmus xoay tròn.
· Mức độ:
Độ I: xuất hiện nystagmus có chiều đánh cùng chiều với phía mà mắt liêc sang bên đó. Ví dụ nystagmus đánh sang (P) khi mắt liếc sang (P).
Độ II: nystagmus xuất hiện cả khi mắt ở đường giữa.
Độ III: nystagmus đánh sang chiều ngược lại với phía mà mắt liếc sang. Ví dụ nystagmus đánh sang (T) khi mắt liếc sang (P).
b) Rối loạn thăng bằng
* Các rối loạn tĩnh trạng: chú ý đến sự di lệch của thân, trục cơ thể: sự di lệch này đi theo hướng của dòng nội dịch.
Dấu Romberg: khi BN đứng, hai chân khép lại, ta sẽ thấy thân mình BN nghiêng về một bên, hiếm hơn là nghiêng ra phía trước hoặc phía sau nhưng thuờng là cùng một phía đối với một BN. Rối loạn này tăng lên khi BN nhắm mắt (dấu Romberg tiền đình). Nếu nặng hơn, BN có thể bị té ngã, đôi khi xảy ra đột ngột, lúc này đứng và đi không thể thực hiện được.
Nghiệm pháp đi bộ (Unterberger test): bệnh nhân đi bộ trên một điểm trong một phút, hai tay đưa thẳng ra trước mặt, đầu gối chân co lên phải đưa lên cao, nếu cần thiết cho bệnh nhân đếm cùng lúc để tránh tập trung, nếu có tổn thương tiền đình bệnh nhân sẽ khởi đầu quay trục của mình theo một hướng đặc biệt, quay hơn 450 trong 50 bước là bệnh lý.
Nghiệm pháp giơ thẳng hai tay: Bệnh nhân ở tư thế đứng thẳng, hai mắt nhắm, hai tay đua thẳng ra trước, hai ngón trỏ nhắm vào hai ngón trỏ tương ứng của người khám, ta ghi nhận có sự di lệch chậm trên mặt phẳng ngang theo hướpng bên tiền đình bị bệnh đối với bênh lý tiền đình ngoại biên.
*Rối loạn động trạng: sự di lệch của các chi theo hướng của dòng nội dịch
Nghiệm pháp bước đi hình sao (Test Babinski-Weil): yêu cầu bệnh nhân nhắm mắt, bước tới 5 bước sau đó lùi lại 5 bước lập lại nhiều lần khoảng 30 giây. Nêu giảm chức năng tiền đình một bên bệnh nhân có khuynh hướng lệch về một bên (bên bệnh) khi tiến lên và lệch theo hướng ngược lại khi lùi ra sau vẽ nên hình ngôi sao.
Nghiệm pháp past pointing: Bệnh nhân giơ thẳng hai tay ra trước, ngón trỏ chạm vào ngón trỏ của người khám, sau đó yêu cầu bệnh nhân nhắm mắt, đưa tay lên và hạ xuống chạm vào tay người khám lần nữa. Đối với người có rối loạn tiền đình hai ngón trỏ không chạm tay người khám mà bị di lệch sang một bên, chúng ta ghi nhận độ di lệch đó. Càng làm nhiều lần, góc độ di lệch có thể càng tăng.
Trong khi khám luôn chú ý chiều của hướng đi lệch, hướng tay lệch và chiều chậm của nystagmus xem có sự tương hợp, sự hài hòa hay không.
c) Nghiệm pháp nhiệt: đây là một nghiệm pháp dễ thực hiện, giúp chúng ta đánh giá được hoạt động của từng cơ quan tiền đình riêng biệt. Cho BN nằm ngửa, đầu nâng cao ở góc 300độ, giữ ống bán khuyên bên ở vị trí thẳng đứng, bơm vào tai BN nước lạnh 330 hoặc nước nóng 440 trong thời gian khoảng 40 giây, thời gian tối thiểu giữa hai lần thử là 5 phút, nước ấm ít gây khó chịu hơn nước lạnh. Chú ý khám xem màng nhĩ có bị tổn thương trước khi làm nghiệm pháp nhiệt (thủng màng nhĩ là chống chỉ định).
Ở BN tiền đình bình thường, kích thích nước lạnh xuất hiện rung giật nhãn cầu với chiều chậm hướng về tai kích và chiều nhanh theo hướng ngược lại.
Ở BN tổn thương tiền đình một bên: kích thích không có rung giật nhãn cầu, hay xuất hiện rung giật nhãn cầu chậm, có biên độ yếu và thời gian ngắn hơn so với bên lành.
d) Nghiệm pháp ghế quay (Bárány) : cho BN ngồi trên một ghế quay, đầu cúi ra phía trước một góc 30 độ, cho ghế quay 10 vòng trong 20 giây, sau đó ngưng lại, quan sát các phản ứng xuất hiện. Nếu chiều quay của ghế là sang bên phải thì sau khi ngưng quay BN có rung giật nhãn cầu đánh ngang sang trái, khi đứng ngã về bên trái, ngón tay lệch về bên trái.
Thường nghiệm pháp này dùng để khảo sát chức năng tiền đình hai bên ở những BN bị điếc hoàn toàn.
e) Nghiệm pháp Nylen-Bárány : khi BN có chóng mặt tư thế lành tính, nghiệm pháp này có mục đích làm tăng triệu chứng. Cho BN ngồi quay đầu sang phải, nhanh chóng cho BN nằm ngửa đầu thấp hơn mặt phẳng ngang một góc 300, quan sát có rung giật nhãn cầu và chóng mặt. Sau đó đưa bệnh nhân ngồi dậy đầu vẫn tiếp tục được giữ ở tư thế quay (P) quan sát xem bệnh nhân có chóng mặt và rung giật nhãn cầu. Nghiệm pháp được lập lại với đầu và mắt quay sang trái nằm xuống và nhìn thẳng nằm xuống.
Ngoài ra còn phải khám thêm về thần kinh xem bệnh nhân có tổn thương dây VIII thính lực, dây VII, dây V, tổn thương tiểu não, và các tổn thương về vận động, cảm giác.
III. CÁC HỘI CHỨNG TIỀN ĐÌNH :
3.1 Hội chứng tiền đình ngoại biên : tổn thương bộ phận cảm nhận hoặc dây TK tiền đình.
- Triệu chứng chủ quan: chóng mặt dữ dội, xảy ra từng cơn
- Triệu chứng khách quan: mang tính chất toàn diện và hòa hợp :
Toàn diện: tất cả các rối loạn tiền đình đều hiện diện như rung giật nhãn cầu (ngang-xoay tròn), lệch các ngón tay, rối loạn tĩnh trạng, rối loạn dáng đi.
Hòa hợp : các triệu chứng đều cùng về một phía thường là bên bệnh
Thường kèm theo các rối loạn thính giác như ù tai, giảm thính lực.
3.2 Hội chứng tiền đình trung ương: tổn thương nhân tiền đình hoặc các đường liên hệ nhân tiền đình với hệ TK trung ương.
Triệu chứng không điển hình như trong tổn thương tiền đình ngoại biên, có sự khác biệt rõ rệt so với hội chứng tiền đình ngoại biên.
· Trước hết là do tổn thương nằm xa đường ốc tai và dây VII nên không có ù tai, điếc tai hay tổn thương dây VII đi kèm. Thêm vào đó chóng mặt không là triệu chứng chủ yếu mà chỉ là triệu chứng thứ yếu: chóng mặt ít hơn, không rõ như trong hội chứng tiền đình ngoại biên. Trong khi đó mất thăng bằng mới là triệu chứng quan trọng nhất.
· Các dấu hiệu khách quan thường là hằng định: rung giật nhãn cầu thường tự phát và đơn thuần: đứng dọc trong tổn thương cuống não, ngang trong tổn thương cầu não và xoay tròn trong tổn thương hành não.
· Triệu chứng không toàn diện vì không có đủ cùng lúc các dấu hiệu.
· Cuối cùng là sự mất hòa hợp rất ro vì rung giật nhãn cầu có thể có nhiều hướng (multidirectionnel: đưa mắt sang (P), rung giật nhãn cầu đáng sang (P), : đưa mắt sang (T), rung giật nhãn cầu đáng sang (T), : đưa mắt lên trên, rung giật nhãn cầu đáng lên trên) chiều chậm của rung giật nhãn cầu có thể không cùng chiều với ngón tay chỉ lệch, với chiều ngã về một bên trong nghiệm pháp Romberg.
· Ngoài ra còn có hiện diện các tổn thương thần kinh như dấu hiệu tiểu não, tổn thương thân não (dấu hiệu tháp: yếu liệt, tổn thương vận nhãn)
IV. CĂN NGUYÊN CÁC HỘI CHỨNG TIỀN ĐÌNH
4.1 HỘI CHỨNG TIỀN ĐÌNH NGOẠI BIÊN
4.1.1 Cơn chóng mặt dữ dội xuất hiện cấp tính
Trong trường hợp này chẩn đoán tổn thương tiền đình không có gì khó khăn cả: chóng mặt rất rõ, thường là xoay tròn và nặng lên khi cử động đầu. Chóng mặt đi kèm với buồn nôn, ói mửa và rối loạn thăng bằng (chóng mặt thường gây nên té ngã, bệnh nhân đi chệnh choạng hoặc không thể đi được). Khám lâm sàng ghi nhận có rung giật nhãn cầu và ngón tay chỉ lệch.
* Hội chứng tiền đình ngoại biên đi kèm với điếc tai
Bệnh Ménière hay hội chứng Menière là bệnh lý gồm những cơn chóng mặt lập đi lập lại phối hợp với ù tai và điếc dần dần tai bên bệnh. Lúc đầu ù và/hoặc điếc tai có thể không xuất hiện trong những cơn đầu của bệnh. Nhưng khi bệnh tiến triển thì các triệu chứng này xuất hiện đều đặn và cường độ tăng dần lên trong cơn chóng mặt.
Cơn chóng mặt thường xảy ra đột ngột, kéo dài nhiều phút hoặc cả giờ đồng hồ. Chóng mặt thường theo kiểu xoay tròn và ở mức độ nặng làm bệnh nhân không thể đứng hoặc đi lại được. Chóng mặt thường đi kèm với buồn nôn, ói mửa, ù tai, cảm giác đầy cả tai, và giảm thính lực (cường độ có thể tăng dần trong cơn).
Khám lâm sàng ghi nhận rung giật nhãn cầu có hướng ngang (có khi kèm thêm xoay tròn). Pha chậm của rung giật nhãn cầu cũng như hướng ngón tay chỉ lệch, hướng nghiêng người trong nghiệm pháp Romberg đều cùng phía với tai bệnh. Bệnh nhân có khuynh hướng nằm nghiêng, tai bệnh hướng lên trên (nằm áp tai lành xuống mặt giường) và không thích nhìn sang bên lành vì động tác này làm nặng thêm tình trạng chóng mặt và rung giật nhãn cầu.
Các cơn thay đổi rất nhiều về mức độ nặng nhẹ và về tần số xuất hiện. Cơn có thể xảy ra nhiều lần trong tuần và nhiều tuần liên tiếp, hoặc có khi chỉ tái phát sau nhiều năm không có cơn.
Trong các thể nhẹ của bệnh, bệnh nhân thường có cảm giác nặng đầu, kém tập trung chứ không phải chóng mặt đúng nghĩa, và có thể bị chẩn đoán lầm là lo lắng hoặc trầm cảm.
Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 20 đến 50, nam nữ đều mắc bệnh như nhau
Tiêu chuẩn chẩn đoán:
1. Có những cơn tương tự trước đó.
2. Tuổi thường gặp từ 30-50 tuổi.
3. Trong cơn có chóng mặt dữ dội đi kem với giảm thính lực một bên, ù tai hoặc cảm giác đặc cả tai
4. Khám lâm sàng ghi nhận rung giật nhãn cầu đánh về chiều ngược với bên tai bệnh, còn nghiệm pháp ngón tay chỉ lệch và nghiệm pháp Romberg thì nghiêng về tai bệnh.
5. Không có các dấu hiệu tổn thương thần kinh trung ương.
6. Thính lực đồ ghi nhận điếc tiếp nhận một bên tai, chủ yếu ở những tần số cao và có hiện tượng chọn lọc.
Cơ chế bệnh sinh chưa rõ, có thể là do tăng thể tích trong hệ thống nội dịch do giảm sự hấp thu hoặc tắc nghẽn trong ống dẫn.
Điều trị:
Điều trị trong cơn cấp: nằm tại giường là phương pháp điều trị tốt nhất vì bệnh nhân có thể tìm ra một tư thế thích hợp để chóng mặt ít xảy ra nhất.
Trong những cơn kéo dài có thể dùng dimenhydrinate, cyclizine, meclizine.
Chế độ ăn giảm muối cũng nên dùng dù rằng hiệu quả của chế độ ăn này khó mà đánh giá được.
Có thể điều trị bằng phẫu thuật.
* Hội chứng tiền đình ngoại biên không có điếc tai đi kèm
Khi không có điếc tai đi kèm chúng ta cần phân biệt giữa hội chứng tiền đình ngoại biên và hội chứng tiền đình trung ương xảy ra đột ngột. Trong hội chứng tiền đình ngoại biên sẽ không có các dấu hiệu tổn thương thân não hay tiểu não đi kèm.
* Viêm thần kinh tiền đình
Cơn xảy ra kịch phát, thường chỉ có chóng mặt , không có ù tai, điếc tai đi kèm.
Thường gặp ở tuổi trung niên, xảy ra ở cả hai phái.
Cơn chóng mặt xảy ra sau khi bị nhiễm trùng ở đường hô hấp trên, do đó nghĩ nhiều đến có thể do nhiễm siêu vi.
Chóng mặt tự thuyên giảm trong vòng vài giờ, vài ngày. Việc điều trị chỉ là ủ ấm. Nếu kéo dài có thể sử dụng các thuốc điều trị triệu chứng.
Cơn chóng mặt có thể chỉ là một đợt duy nhất hoặc có khi tái đi tái lại nhiều lần (gọi là bệnh lý tiền đình mãn tính), nhưng luôn có tiên lượng tốt vì không ảnh hưởng đến ốc tai.
4.1.2 Chóng mặt ngoại biên xuất hiện mãn tính
Trong trường hợp này chóng mặt thường không rõ, xảy ra trong thời gian ngắn hoặc thường gặp là cảm giác chóng mặt, cảm giác mất thăng bằng và thường khó phân biệt với cảm giác sợ té, cảm giác hoa mắt.
* Chóng mặt tư thế
Tất cả các trường hợp chóng mặt đều nặng lên khi có cử động của đầu, tuy nhiên gọi là chóng mặt tư thế chỉ khi mà chóng mặt xuất hiện ở một tư thế định sẵn trong không gian.
Chóng mặt tư thế lành tính (Benign Positional Vertigo)
Bệnh có đặc điểm là cơn chóng mặt kịch phát và rung giật nhãn cầu xảy ra ở những tư thế đặc biệt của đầu, nhất là khi nằm xuống, khi lật qua lật lại trên giường, khi ngóc đầu lên và đứng dậy, khi ngửa đầu ra sau. Mỗi cơn kéo dài chưa đầy một phút, nhưng có thể có nhiều cơn lập lại trong nhiều ngày, nhiều tháng hoặc hiếm hơn nhiều năm. Khám lâm sàng hoàn toàn không phát hiện bất thường về thính lực, về tổn thương trong tai, hoặc bất thường ở những nơi khác.
Chẩn đoán nhờ nghiệm pháp Nylen-Barany. Khi cho làm nghiệm pháp, bệnh nhân xuất hiện cơn chóng mặt kịch phát (sau vài giây), bệnh nhân sợ hãi, nắm chặt tay người khám hoặc thành giường và ngồi dậy. Chóng mặt thường kèm theo những cử động đong đưa của mắt và rung giật nhãn cầu, chủ yếu theo kiểu ngang-xoay tròn, hướng xuống nền nhà. Chóng mặt và rung giật nhãn cầu kéo dài không quá 30-40 giây (thường không quá 15 giây). Khi chuyển từ tư thế nằm sang tư thế ngồi thường bệnh nhân vẫn còn chóng mặt và vẫn còn rung giật nhãn cầu.
Lập lại nghiệm pháp này, chóng mặt và rung giật nhãn cầu sẽ ít rõ ràng hơn, sau 3-4 lần chúng ta sẽ không thấy xuất hiện chóng mặt và rung giật nhãn cầu nữa. Tuy nhiên sau khi cho bệnh nhân nghỉ một thời gian, làm lại nghiệm pháp, chóng mặt và rung giật nhãn cầu nhãn cầu có thể xuất hiện lại với mức độ trầm trọng như lúc đầu.
Lưu ý rằng nghiệm pháp Nylen-Barany âm tính vẫn không thể loại trừ chẩn đoán. Ở một số bệnh nhân không có chóng mặt và rung giật nhãn cầu khi làm nghiệm pháp này, tuy nhiên dựa vào bệnh sử và những yếu tố khác chúng ta vẫn phải nghĩ đến chóng mặt tư thế lành tính.
Một biến thể khác của chóng mặt tư thế lành tính là chóng mặt xuất hiện vài giây khi đột ngột xoay đầu. Những cơn chóng mặt kịch phát như vật có thể đến rồi đi xảy ra nhiều năm, nhất là ở người già mà không cần điều trị gì cả.
* Chóng mặt không theo tư thế: do viêm tai, do u thần kinh thính giác (neurinome).
4.1.3 Chóng mặt ngoại biên xảy ra trong các tình huống đặc biệt
Chóng mặt do thuốc: thuốc gây nên tổn thương độc tính lên tế bào nhận cảm và tổn thương này mang tính chất không hồi phục.
* Thuốc thường gặp nhất là nhóm kháng sinh aminoglycoside (đặc biệt là streptomycine, gentamycine, kanamycine).
Biểu hiện lâm sàng là hội chứng tiền đình ngoại biên cấp tính.
Sử dụng các kháng sinh này 2-4 tuần có thể gây nên tổn thương vĩnh viễn hai bên mê đạo (mất tính kích thích).
Cách điều trị duy nhất là phòng ngừa, không để xảy ra vì tổn thương này phụ thuộc vào liều lượng, cơ địa bệnh nhân có suy thận hay không.
* Hai loại thuốc lợi tiểu furosemide (Lasix) và acide étacrynic (Edecrine) có thể gây nên rối loạn tiền đình-ốc tai (chóng mặt, ù tai, điếc tai). Các rối loạn này thường là hồi phục, nhưng trong một số trường hợp có thể không hồi phục. Tổn thương thường xảy ra khi dùng liều cao, dường tĩnh mạch, chức năng thận suy giảm.
· Quinine và salicylate liều cao có thể gây ra chóng mặt kèm ù tai.
4.2 HỘI CHỨNG TIỀN ĐÌNH TRUNG ƯƠNG
4.2.1 Cơn chóng mặt dữ dội cấp tính
Cơn chóng mặt kịch phát xảy ra mà không có tổn thương thính lực đi kèm, giúp chúng ta có thể phân biệt được với hội chứng tiền đình ngoại biên.
Nguyên nhân mạch máu: nhồi máu thân não (hội chứng Wallenberg), nhồi máu tiểu não biểu hiện bằng hội chứng tiền đình cấp tính như chóng mặt, buồn nôn, ói mửa. Chẩn đoán dựa trên sự xuất hiện các dấu thần kinh khác (ví dụ như trtiệu chứng tiểu não), tuy nhiên không phải lúc nào cũng có những dấu hiệu thần kinh này.
Bệnh xơ cứng rải rác (Multiple sclerosis): cũng có thể có những cơn chóng mặt cấp tính dữ dội. Tuy nhiên ít khi nghĩ đến chẩn đoán này khi bệnh nhân chỉ có dơn thuần cơn chóng mặt mà không kèm những tổn thương thần kinh khác (kiểu đa ổ) như triệu chứnt tiểu não, liệt giữa nhân, triệu chứng tháp.
4.2.2 Chóng mặt trung ương xuất hiện mãn tính
* Chóng mặt tư thế có nguồn gốc trung ương: hiếm gặp hơn chóng mặt tư thế ngoại biên. Khác với chóng mặt tư thế ngoại biên là chóng mặt ở đây xảy ra ngay lập tức ở những tư thế khác nhau khi làm nghiệm pháp Nylen-Barany; không có hiện tượng quen dần khi lập lkại nghiệm pháp này nhiều lần. Rung giật nhãn cầu nhãn cầu đánh nhiều hướng.
Thường do thiếu máu não động mạch cột sống thân nền hoặc hiếm hơn do u hố sau.
· Chóng mặt không theo tư thế: Ở bệnh nhân < 50 tuổi, thường có thể do u não, hoặc hiếm hơn do bệnh xơ cứng rải rác.
4.2.3 Chóng mặt xuất hiện trong những tình huống đặc biệt
Do sử dụng thuốc làm tổn thương các đường tiền đình trung ương ví dụ như thuốc chống động kinh (carbamazepine, phenytoin), thuốc hạ áp, thuốc giảm đau, thuốc an thần.
Chóng mặt và Migraine: cơn chóng mặt có thể xảy ra lúc đầu cơn migraine. Chóng mặt có thể là triệu chứng đơn độc hoặc đi kèm với những dấu hiệu tổn thương hệ động mạch cột sống thân nền.
V. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Chủ yếu chẩn đoán phân biệt với cảm giác sợ té, cảm giác mất thăng bằng, cảm giác choáng váng do nguyên nhân tâm lý.
Dưới danh từ chóng mặt bệnh nhân có thể mô tả một số biểu hiện về tâm lý mà chúng ta dễ dàng chẩn đoán phân biệt với rối loạn tiền đình.
Để nhận dạng nguyên nhân tâm lý chúng ta cần lưu ý:
- Khi cảm giác bất thường là cảm giác sợ té ngã, bệnh nhân sợ ngã nhưng không bao giờ bệnh nhân bị té ngã cả. Ngược lại, bệnh nhân có tổn thương tiền đình thật sự cũng có cảm giác sợ té ngã và thực tế đã té ngã một hoặc nhiều lần.
- Khi cảm giác bất thường đi kèm với rối loạn tri giác: choáng váng, hoa mắt, xỉu, có thể là nguyên nhân tâm lý.
Phân biệt chóng mặt và hoa mắt
Hoa mắt gồm những cảm giác bệnh nhân thường mô tả như đầu óc quay cuồng, xỉu, hay choáng váng, không kết hợp ảo giác vận động (trái ngược với chóng mặt). Những cảm giác này xảy ra trong điều kiện não bị rối loạn cung cấp máu, ví dụ: như kích thích thần kinh X quá mức, hạ huyết áp tư thế, rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim, hạ oxy máu, hạ đường máu và có thể lên đến cực điểm là mất ý thức, choáng.
Chúng ta sẽ gặp khó khăn hơn khi phải chẩn đoán phân biệt chóng mặt với cảm giác mất thăng bằng, đứng không vững, cảm giác đầu trống rỗng.
Các yếu tố giúp chúng ta nghĩ đến nguyên nhân tâm lý là:
- xảy ra nơi công cộng, đông người, không bao giờ xảy ra khi chỉ có một mình.
- Không có sự thay đổi gì cả khi làm các động tác xoay đầu.
- Khi làm nghiệm pháp Romberg, xuất hiện ngay lập tức sau khi cho bệnh nhân nhắm mắt hiện tượng chao đảo lắc lư.
Những biểu hiện này thường xảy ra trong tình trng lo lắng, căng thẳng thần kinh hoặc có thể đi kèm với một bệnh tâm thần (loạn thần )
VI. ĐIỀU TRỊ
6.1 Điều trị rối loạn tiền đình
- Trước tiên phải để bệnh nhân ở tư thế nằm đầu thấp, cố định đầu, nơi ít ánh sáng, tránh xê dịch.
- Nếu bệnh nhân có nôn nhiều phải cho thuốc chống nôn đường tiêm như papaverin 40mg hoặc primperan 10mg tiêm bắp.
-Truyền dịch bù nước, điện giải nếu có điều kiện.
Chống chóng mặt bằng các nhóm thuốc: sử dụng tùy kinh nghiệm của các bác sĩ tuy nhiên có thể sử dụng các thuốc sau:
- Các thuốc nhóm kháng histamin: vừa có hiệu quả tới chứng chóng mặt vừa làm giảm triệu chứng nôn, buồn nôn. Tác dụng phụ của nhóm này là có thể gây ngủ nhẹ nên không dùng trong khi điều khiển phương tiện giao thông. Các thuốc thường dùng là promethazin 25mg, scopolamin 0,5mg; diphenhydramin 50 mg.
- Acetylleucin: 1.000 - 1.500 mg/ngày. Có cả dạng viên và tiêm tĩnh mạch, dạng tiêm tĩnh mạch nên tiêm chậm vì nếu tiêm nhanh có thể gây hồi hộp, trống ngực, mạch nhanh. Thường được dùng ở giai đoạn cấp tính.
- Nhóm ức chế canxi chọn lọc mạch máu não: hay sử dụng nhất hiện nay là các biệt dược của flunarizine, viên 5mg, dùng từ 5 - 10mg (1 - 2 viên/ngày), nên uống trước khi ngủ vì cũng có tác dụng an thần nhẹ. Các thuốc khác có thể dùng như cinnarizin 50 - 100 mg/ngày.
- Nhóm benzodiazepin: hay dùng là valium, diazepam. Đây là các thuốc trấn tĩnh nhẹ, có thể dùng trong trường hợp bệnh nhân quá lo lắng vì chóng mặt. Tuy nhiên có thể gây quen và lệ thuộc thuốc nên phải có hướng dẫn kỹ, tránh lạm dụng thuốc.
- Nhóm tăng tuần hoàn tiền đình, tuần hoàn não: nhóm này thường được sử dụng sau giai đoạn cấp, thường để điều trị duy trì, sử dụng lâu dài. Nhóm này có rất nhiều các nhóm nhỏ như: Betahistin (tác dụng chính vào nhân tiền đình, dùng từ 24 - 48 mg/ngày chia 3 lần); Ginkgo biloba 40mg (dùng 3 viên/ngày; Piracetam (1.200 - 2.400 mg/ngày); Almitrin - raubasin 40mg (dùng 2 viên/ngày).
Tập bù trừ tiền đình: thường tập khi nghĩ tới chóng mặt tư thế lành tính. Nếu chóng mặt do thiểu năng động mạch đốt sống thân nền thì không nên tập vì có thể gây thiếu máu não. Nên tập có sự hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa. Có thể áp dụng cách tập sau:
- Khi cấp tính: tập ở tư thế nằm, đưa mắt sang hai bên, lên xuống, thực hiện động tác chậm rồi nhanh dần. Nhìn một vật di chuyển qua lại trước mắt 20cm. Khi có thể thì gập, ngửa, quay đầu sang hai bên từ từ và nhanh dần. Nếu đỡ có thể tập ở tư thế ngồi hoặc đứng.
- Khi qua giai đoạn cấp: tập ở tư thế đứng, đang ngồi, từ từ đứng dậy sau đó đi, lên xuống cầu thang, xoay người kết hợp mở mắt và nhắm mắt.
Tóm lại, khi có triệu chứng chóng mặt, nhất là thời gian kéo dài, chưa rõ nguyên nhân, bệnh nhân cần đến các cơ sở chuyên khoa tai, thần kinh để khám, phát hiện các nguyên nhân từ đó có sự tư vấn và phương pháp điều trị hiệu quả. Không nên tự điều trị tại nhà, lạm dụng thuốc để tránh các hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
6.2 Phòng ngừa rối loạn tiền đình
Để phòng ngừa bệnh, tránh tái phát bệnh, chúng ta cần:
- Tránh ngồi nhiều trong phòng lạnh, tránh ngồi lâu trước máy vi tính, không nên ngồi lâu một chỗ trong phòng.
- Uống nước thường xuyên khoảng 2 lít nước một ngày. Thường xuyên tập thể dục nhất là vùng đầu, cổ gáy. Tập đẩy hơi vào 2 tai bằng cách dùng 2 bàn tay áp vào 2 bên tai mỗi ngày 50 - 100 lần.
- Người bệnh cũng không nên quay cổ hoặc đứng lên ngồi xuống quá nhanh, tránh lái xe hoặc điều khiển máy móc có động cơ mạnh nếu thường xuyên bị choáng váng. Bệnh nhân cũng cần giảm căng thẳng, lo âu, tránh đọc sách báo khi ngồi ô tô, nên ngồi hoặc nằm ngay xuống nếu cảm thấy chóng mặt...
- Chóng mặt ít khi là triệu chứng của một bệnh lý trầm trọng, nhưng nếu thấy xuất hiện một trong các triệu chứng sau như nhức đầu đột ngột, sốt từ 38 độ C trở lên, mờ mắt, không nhìn rõ sự vật, nhìn đôi, mất thị lực, giảm thính giác... thì nên đi khám ngay.
- Bệnh nhân cần phải đi khám, vì ngoài rối loạn tiền đình, các triệu chứng và dấu hiệu này có thể báo hiệu những bệnh lý nặng như tai biến mạch não, u não, bệnh Parkinson, bệnh tim mạch, bệnh đa xơ cứng.
Thuốc chỉ giúp giải quyết tức thời những cơn chóng mặt cấp. Về lâu dài, bệnh nhân cần chủ động phòng ngừa bằng cách luyện tập thường xuyên các động tác sau:
- Tập đầu và cổ: Ngửa đầu ra sau, cúi đầu xuống, nghiêng đầu sang phải và sang trái hết cỡ. Quay đầu tròn chữ O bên phải rồi bên trái (khoảng 10 - 15 lần). Nằm ngửa trên giường, để một tay ở đỉnh đầu, một tay dưới cằm, thật mềm cổ, nhẹ nhàng vặn mạnh cằm về bên trái, rồi về bên phải, có tiếng kêu răng rắc là tốt. Sau đó, lồng các ngón tay với nhau để vào sau gáy, kéo mạnh gập cằm về phía ngực (khoảng 10 lần).
- Xoa mặt, mắt, tay: Hai bàn tay xiết mạnh vào nhau cho nóng, xoa đều vào mặt, hốc mắt và tai để tác động vào các nút thần kinh tai, mắt, mặt (khoảng 10 lần).
- Tập thể dục như bình thường nhưng phải làm được 3 động tác cơ bản sau đây: Chạy đi chạy lại nhẹ nhàng 8 - 10 phút. Đứng hơi dạng hai chân, cúi người xuống, đầu ngón tay chạm vào ngón chân cái, vung hai tay và quay mặt về bên trái rồi về bên phải hết cỡ (nhớ là quay cả mặt). Làm 10 lần.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
2.1. Đối tượng nghiên cứu.
- Tất cả các bệnh nhân được chẩn đoán bệnh rối loạn tiền đình điều trị tại bệnh viện đa khoa Như Thanh..
2.2. Phương pháp nghiên cứu.
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu.
Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang, sử dụng số liệu hồi cứu các trường hợp mắc rối loạn tiền đình điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa Như Thanh (từ tháng 1/2017- 12/2018).
2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu.
- Tất cả các bệnh nhân được chẩn đoán bệnh rối loạn tiền đình điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa Như Thanh.
2.3. Nội dung nhiên cứu.
2.3.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng.
- Các biểu hiện lâm sàng (triệu chứng lâm sàng).
- Biến đổi về hồng cầu, huyết sắc tố trong xét nghiệm huyết học
- Biến đổi về điện não đồ.
2.3.2. Nhgiên cứu về các yếu tố liên quan.
- Liên quan về tuổi.
- liên quan về giới.
- Tính chất theo mùa.
- Theo nghề nghiệp.
2.3.3. Đánh giá kết quả điều trị.
- Các nhóm thuốc sử dung trong điều trị.
- Thời gian điều trị.
- Kết quả điều trị
2.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu:
2.3.1. Địa điểm nghiên cứu:
Tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh
2.3.2. Thời gian nghiên cứu:
Từ tháng 01/2017 đến tháng 12/2018.
2.4. Xử lý số liệu.
- Số liệu được nhập và quản lý bằng phần mềm Microsoft office excel 2007, xử lý trên phần mềm epi info, mapinfo.
2.5. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
- Nghiên cứu được sự đồng ý của bệnh viện đa khoa Như Thanh và số liệu thu thập chỉ sử dụng cho mục đích nghiên cứu, không sử dụng cho mục đích khác.- Đánh giá và xứ lý số liệu khách quan, trung thực.
Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng.
3.1.1. Đặc điểm lâm sàng.
3.1.1.1. tỉ lệ về các biểu hiện lâm sàng
Bảng3.1: tỉ lệ về các triệu chứng lâm sàng thường gặp
Biểu hiện lâm sàng | Số bệnh nhân có biểu hiện bệnh (N=137) | Tỉ lệ (%) |
Chóng Mặt | 137 | 100% |
Mất thăng bằng | 137 | 100% |
Sợ hải muốn té ngã | 132 | 96,35 |
Buồn nôn, nôn | 132 | 96,35 |
Ù tai, giảm thính lực | 103 | 75,18 |
Đau đầu | 120 | 87,59 |
Cảm giác choáng váng | 137 | 100% |
Rung giật nhãn cầu | 35 | 25,55 |
Nhận Xét
Nhìn vào bảng ta thấy các triệu chứng chứng: chóng mặt, mất thăng bằng, cảm giác choáng váng chiếm tỉ lệ cao nhất chiếm 100%; sợ hải muốn té ngã và buồn nôn, nôn 96,35%; triệu chứng đau đầu thấp nhất là dấu 87,59% hiệu rung giật nhãn cầu 25,55%.
3.1.1.2. Biến động về huyết áp của người bệnh
Bảng 3.2. Tỉ lệ bệnh theo chỉ số huyết áp
Biến động về huyết áp | Số bệnh nhân mắc bệnh (n) | Tỉ lệ (%) |
Huyết áp bình thường | 39 | 28,47% |
Huyết áp tăng | 85 | 62,04% |
Huyết áp thấp | 13 | 9,49% |
Tổng số | 137 | 100,00% |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy bệnh nhân có huyết áp tăng chiểm tỉ lệ cao 62,04%; tỉ lệ bệnh hân có huyết áp bình thường là 28,47%; thấp nhất là bệnh nhân có huyết ắp thấp là 9,49%.
3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng.
3.1.2.1. Biến động về hồng cầu, huyết sắc tố (HST) trong xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu.
Bảng 3.3. tỉ lệ xét nhiệm Chỉ số hồng cầu
Chỉ số về số lượng hồng cầu và HST | Số BN mắc bệnh (n) | Tỉ lệ (%) | Chỉ số về HST | Số BN mắc bệnh (n) | Tỉ lệ (%) |
Bình thường (T/l) | 39 | 28,47 | Bình thường (T/l) | 41 |
29,93 |
Giảm | 95 | 69,34 | Giảm | 93 | 67,88 |
Tăng | 03 | 2,19 | Tăng | 03 | 2,19 |
Tổng | 137 | 100 | Tổng | 137 | 100 |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy số bệnh nhân có số lượng hồng cầu giảm 69,34%; hồng cầu bình thường 28,47%; thấp nhất là bệnh nhân có số lượng hồng cầu tăng 2,19%; bên cạnh đó bệnh nhân có chỉ số HST Giảm là 67,88%; HST bình thường là 29,93%; HST tăng 2,19%.
3.1.2.2. Biến đổi về điện não đồ
Bảng 3.4. tỉ lệ biến đổi điện não đồ
Biểu hiện điện não đồ | Số bệnh nhân có biểu hiện bệnh (n) | Tỉ lệ (%) |
Bình thường | 137 | 100% |
Có dấu hiệu bệnh lý | 00 | 00 |
Tổng | 137 | 100% |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy Tất cả các bệnh nhân điều có kết quả điện não đồ bình thường.
3.2. Các yếu tố liên quan.
3.2.1. Đánh giá bệnh nhân theo nhóm tuổi.
Bảng 3.5. Tỉ lệ bệnh nhân theo nhóm tuổi
Nhóm Tuổi | Số bệnh nhân (n) | Tỉ lệ (%) |
Dưới 16 tuổi | 05 | 3,65 |
Từ 16 đến < 30 tuổi | 12 | 8,76 |
Từ 30 đến < 45 tuổi | 19 | 13,87 |
Từ 45 đến 60 tuổi | 44 | 32,12 |
> 60 tuổi tuổi | 57 | 41,60 |
Tổng | 137 | 100 |
Nhận xét: Nhìn vào bảng ta thấy: Nhóm tuổi trên 60 chiếm tỉ lệ 41,6%; nhóm tuổi 45 đến 60 32,12%; nhóm tuổi 30 đến 45 chiếm 13,87%; nhóm tuổi 15 đến 30 tuổi chiếm 8,76% thấp nhất nhóm tuổi dưới 16 chiếm 3,65%.
3.2.2. Tỉ lệ mắc bệnh theo giới.
Bảng 3.6; tỉ lệ theo giới
Giới | Số bệnh nhân mắc bệnh (n) | Tỉ lệ (%) |
Nam | 41 | 29,92 |
Nữ | 96 | 70,08 |
Tổng | 137 | 100 |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy nữ giới chiếm tỉ lệ 70,08%; nam giới 29,92%
3.2.3. Tính chất bệnh theo mùa.(Mùa theo tính chất tương đối vì tính trong năm)
Bảng 3.7: Tỉ lệ mắc bệnh theo mùa
Mùa | Số mắc bệnh (n) | Tỉ lệ (%) |
Mùa xuân (01/01- 31/3) | 27 | 19,71 |
Mùa hạ (01/3- 30/6) | 43 | 31,39 |
Mùa thu (01/7- 30/9) | 42 | 30,65 |
Mùa đông 01/10- 31/12) | 25 | 18,25 |
Tổng | 137 | 100 |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy tỉ lệ bệnh nhân mắc về mùa hạ 31,39%; mùa thu 30,65%; mùa xuân 19,71% ; thấp nhất về mùa đông 18,25%.
3.2.4. Tính chất bệnh theo nghề nhiệp của bệnh nhân
Bảng 3.8: Tỉ lệ bệnh theo nghề nghiệp
Nghề nghiệp | Số mắc bệnh(n) | Tỉ lệ (%) |
Làm ruộng | 32 | 23,36 |
Lao động tự do, buôn bán, nội trợ | 46 | 33,57 |
Công chức, viên chức | 16 | 11,68 |
Hưu trí | 43 | 31,39 |
Tổng | 137 | 100% |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng trên ta thấy bệnh nhân thuộc nhóm lao động tự do, buôn bán nội trợ chiếm tỉ lệ 33,57%; bệnh nhân là hưu trí 31,39%; làm ruộng chiếm 23,36%; công chức, viên chức 11,68%.
3.3. Đánh giá kết quả điều trị.
3.3.1. Các nhóm thuốc sử dụng trong điều trị.
Bảng 3.9. Tỉ lệ giữa các nhóm thuốc.
Các nhóm thuốc | Số mắc bệnh (n)(N= 137) | Tỉ lệ (%) |
Thuốc điều trị triệu chứng chóng mặt | 137 | 100 |
Thuốc chống nôn | 130 | 94,89 |
Thuốc giảm đau | 132 | 96,35 |
Thuốc bổ não | 137 | 100 |
Thuốc trợ lực | 137 | 100 |
Thuốc an thần | 128 | 93,43 |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy 100% Bệnh nhân được dùng thuốc chống chóng mặt, bổ não, trợ lực; thuốc giảm đau 96,35%;Thuốc chống nôn: 94,89%; thuốc an thần 93,43%.
3.3.2. Thời gian điều tri.
Bảng 3.10. tỉ lệ về thời gian điều trị
Thời gian điều trị | Số mắc bệnh (n) | Tỉ lệ (%) |
< 3 ngày | 06 | 4,38 |
3 đến < 5 ngày | 19 | 13,87 |
5 đến 7 ngày | 53 | 38,69 |
> 7 ngày | 59 | 43,06 |
Tổng | 137 | 100,00 |
Nhận xét:
Qua bảng trên ta thấy Thời gian điều trị trên 7 ngày chiếm 43,06%; từ 5 đến 7 ngày 38,69%; từ 3 đến 5 ngày 13,87%; dưới 3 ngày 4,38%
3.3.3. kết quả điều trị.
Bảng 3.11. Tỉ lệ về kết quả điều trị
Kết quả | Số bệnh nhân điều trị (n) | Tỉ lệ (%) |
Khỏi bệnh | 55 | 40,15 |
Đỡ (bệnh có thuyên giảm nhưng chưa khỏi hoàn toàn) | 65 | 47,44 |
Bệnh không thuyên giảm hoặc nặng lên chuyển tuyến | 17 | 12,41 |
Tổng | 137 | 100,00 |
Nhận xét:
Nhìn vào bảng ta thấy tỉ lệ bệnh nhân ổn định là 47,44%; tỉ lệ bệnh nhân khỏi bệnh là 40,15%; tỉ lệ bệnh nhân chuyển tuến là 12,41%.
Chương 4
BÀN LUẬN
3.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG.
3.1.1. Đặc điểm lâm sàng.
3.1.1.1. tỉ lệ về các biểu hiện lâm sàng
Bảng 3.1: tỉ lệ về các triệu chứng lâm sàng thường gặp
Kết quả nghiên cứu cho ta thấy các triệu chứng chứng: chóng mặt, mất thăng bằng, cảm giác choáng váng chiếm tỉ lệ cao nhất chiếm 100%; sợ hải muốn té ngã 96,35%; thấp nhất là dấu hiệu rung giật nhãn cầu 25,55% Nhóm triệu chứng này khá phù hợp với bệnh lý về rối loạn tiền đình và nghiên cứu của GS, TS Ngô Đăng Thục nghiên cứu tại bệnh viện Bạch Mai Hà Nội.
3.1.1.2. Biến động về huyết áp của người bệnh
Bảng 3.2. Tỉ lệ bệnh theo chỉ số huyết áp
Qua nghiên cứu ta thấy bệnh nhân có huyết áp tăng chiểm tỉ lệ cao 62,04%; tỉ lệ bệnh nhân có huyết áp bình thường là 28,47%; thấp nhất là bệnh nhân có huyết áp thấp là 9,49%. Biểu hiện về huyết áp ở nghiên cứu này tương đồng với nghiên cứu của của GS, TS Ngô Đăng Thục nghiên cứu tại bệnh viện Bạch Mai Hà Nội năm 2012 và PGS, TS Nguyễn Văn Liệu nghiên cứu tại khoa thần kinh bệnh việm Bạch Mai năm 2015. Có khác đôi chút với nghiên cứu của TS, BS Đỗ Phương Vịnh Bệnh viện Lão Khoa trung ương Các chỉ số lần lượt là 85%; 7,8% và 7,2% điều này hoàn toàn phù hợp vì các bệnh nhân điều trị tại bệnh viện lão khoa trung ương là người cao tuổi nên phần lớn điều có huyết áp tăng.
3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng.
3.1.2.1. Biến động về hồng cầu, huyết sắc tố (HST) trong xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu.
Bảng 3.3. tỉ lệ xét nhiệm về Chỉ số hồng cầu
Qua kết quả nghiên cứu chúng ta thấy số bệnh nhân có số lượng hồng cầu giảm là 69,34%; sau đó có số lượng hồng bình thường 29,93% thấp nhất là bệnh nhân có số lượng hồng cầu tăng 2,19%; Trong nghiên cứu của Nguyễn Trong Hưng các chỉ số này lần lượt là: 70,24%; 28,47%; 26,06% như vậy có sự khác nhau đáng kể nhất là bệnh nhân có thiếu máu cao hơn điều này có thể do khi chuyển tuyến các bệnh nhân đã nặng thời gian nằm viện dài ngày chế độ dinh dưỡng kém dẫn tới tỉ lên bệnh nhân thiếu máu tăng; bên cạnh đó bệnh nhân có chỉ số HST giảm là 67,88%; HST bình thường 41%; HST tăng 2,19%.
3.1.2.2. Biến đổi về điện não đồ
Bảng 3.4. tỉ lệ biến đổi điện não đồ (EEG).
Qua kết quả nghiên cứu ta thấy Tất cả các bệnh nhân điều có kết quả điện não đồ bình thường; trong nghiên cứu của Nguyễn Trong Hưng tại bện viện Bạch Mai tỉ lệ bện nhân có điện não bình thường là 97,8%; biên độ sóng thấp là 1,5%; sóng Alpha cao nhọn là 0,7% sau khi khám sàng lọc kết hợp với các kết quả cận lâm sàng khác như lưu huyết não, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) thì phát hiện các bệnh lý như u não, động kinh phối hợp.
3.2. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN
3.2.1. Đánh giá bệnh nhân theo nhóm tuổi.
Bảng 3.5. Tỉ lệ bệnh nhân theo nhóm tuổi.
Qua kết quả nghiên cứu chúng ta thấy nhóm tuổi trên 60 chiếm tỉ lệ 41,6%; nhóm tuổi 45 đến 60 là 32,12%; nhóm tuổi 30 đến 45 chiếm 13,87%; nhóm tuổi 15 đến 30 tuổi chiếm 8,76%; thấp nhất nhóm tuổi dưới 16 chiếm 3,65%. Kết quả này giống với kết quả của PGS, TS Nguyễn Văn Liệu nghiên cứu tại khoa thần kinh bệnh việm Bạch Mai năm 2015. Riêng kết quả của TS, BS Đỗ Phương Vịnh Bệnh viện Lão Khoa trung ương thì bệnh nhân điều trên 60 tuổi.
3.2.2. Tỉ lệ mắc bệnh theo giới.
Bảng 3.6; tỉ lệ theo giới.
Qua kết quả nghiên cứu ta thấy nữ giới chiếm tỉ lệ 70,08%; nam giới 29,92%. Khá phù hợp với bệnh học rối loạn tiên đình và kết quả nghiên cứu của các tác giả khác.
3.2.3. Tính chất bệnh theo mùa.(Mùa theo tính chất tương đối vì tính trong năm).
Bảng 3.7: Tỉ lệ mắc bệnh theo mùa.
Qua kết quả nghiên cứu ta thấy tỉ lệ bệnh nhân mắc về mùa hạ 31,39%; mùa thu 30,65%; mùa xuân 19,71% ; thấp nhất về mùa đông 18,25%. Kết quả này cũng phù hợp với các nghiên cứu của tác giả khác và bệnh học về rối loạn tiền đình do đặc điểm thời tiết và khí hậu khá tương đồng..
3.2.4. Tính chất bệnh theo nghề nhiệp của bệnh nhân.
Bảng 3.8: Tỉ lệ bệnh theo nghề nghiệp .
Qua kết quả nghiên cứu trên ta thấy bệnh nhân thuộc nhóm lao động tự do, buôn bán nội trợ chiếm tỉ lệ 33,57%; bệnh nhân là hưu trí 31,39%; làm ruộng chiếm 23,36%; công chức, viên chức 11,68%. Kết quả này khác với các nghiên cứu khác theo GS, TS Ngô Đăng Thục nghiên cứu tại bệnh viện Bạch Mai Hà Nội năm 2012 thì nhóm nghề của bệnh nhân lần lượt là: 20,38%; 57,52%; 12,43%; 9,67%. Khác nhau cư bản ở nhóm cán bộ hưu trí.
3.3. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
3.3.1. Các nhóm thuốc sử dụng trong điều trị.
Bảng 3.9. Tỉ lệ giữa các nhóm thuốc.
Nhìn vào bảng ta thấy 100% Bệnh nhân được dùng thuốc chống chóng mặt, bổ não, trợ lực; thuốc giảm đau 96,35%; thuốc chống nôn 94,89%; thuốc an thần 93,43%. Tuy vậy nghiên cứu qua bệnh án các thuốc chống chóng mặt còn phải kê đơn ngoại trú khá cao (Có 49 bệnh nhân / 137 bệnh nhân chiếm 35,76%) vì có đợt do hết thuốc, thuốc không trúng thầu một số thuốc điều trị khá hiệu quả như: Betaserc 16mg, 24mg; thuốc Acetylleucine: viên 500mg, dạng ống 1g.
3.3.2. Thời gian điều tri.
Bảng 3.10. tỉ lệ về thời gian điều trị.
Qua bảng trên ta thấy Thời gian điều trị trên 7 ngày chiếm 43,06%; từ 5 đến 7 ngày 38,69%; từ 3 đến 5 ngày 13,87%; dưới 3 ngày 4,38%. Thời gian điều trịdài nhất bệnh nhân nữ 68 tuổi Mậu Lâm thời gian điều trị là 23 ngày; ngắn nhất 1 ngày cũng bệnh nhân nữ 68 tuổi mậu lâm đó sau chuyển bệnh viện hợp lực.
3.3.3. kết quả điều trị.
Bảng 3.11. Tỉ lệ về kết quả điều trị
. Nhìn vào bảng ta thấy tỉ lệ bệnh nhân ổn định là 47,44%; tỉ lệ bệnh nhân khỏi bệnh là 40,15%; tỉ lệ bệnh nhân chuyển tuyến là 12,41%
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
II. KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu 137 bệnh nhân bị rối loạn tiền đình điều trị nội trú tại bệnh viện đa khoa huyện Như Thanh thời gian từ tháng 01 năm 2017 đêngs tháng 12 năm 2018 chúng tôi thấy:
Biểu hiện về lâm sàng chủ yếu là chóng mặt, mất thăng bằng, cảm giác choáng váng chiếm tỉ lệ tuyệt đối 100%.
Bệnh nhân đa số có tăng huyết áp chiếm tỉ lệ 60,04%, chỉ có 9,49% bệnh nhân có huyết áp thấp.
Đa số bệnh nhân có thiếu máu ở các mức độ khác nhau chiếm tỉ lệ 69,34%; huyết sắc tố thấp 67,88%
100% bệnh nhân có điện não đồ bình thường.
Đa số bệnh nhân là nữ giới chiếm tỉ lệ 70,08%
Bệnh nhân thường mắc bệnh về mùa hạ và mùa thu với các tỉ lệ lần lượt là: 31,39% và 30,65%.
Bệnh phân bố tương đối đồng điều ở các nghề nghiệp khác nhau, tuy nhiên bệnh nhân lao động tự do và nội trợ chiếm tỉ lệ cao nhất 33,57%; Thấp nhất là cán bộ, công chức 11,68%
Đa số bệnh nhân được dùng thuốc điều trị triệu chứng chóng mặt, bổ não, trợ lực chiếm 100%, và các thuốc điều trị triệu chứng giảm đau, chống nôn, an thần
Phần lớn bệnh nhân phải điều trị dài ngày trên 7 ngày chiếm tỉ lệ 43,06%, cá biệt có bệnh nhân điều trị trên 20 ngày ( 08 ngày nội khoa và 15 ngày đông y)
Bệnh nhân ổn định 47,44%; bệnh nhân chuyển tuyến còn khá cao 12,41%
III. KIẾN NGHỊ.
Tăng cường các bác sỹ có trình độ cao về lĩnh vực thàn kinh, mạch máu não.
Mua sắm thêm trang thiết bị, máy móc phục vụ chẩn đoán và theo dõi trong điều trị như mấy lưu huyết não, máy chụp cắt lớp vi tính (CT); xa hơn máy chụp cộng hưởng từ (MRI).
Cung ứng đầy đủ thuốc phục vụ điều trị toàn diện đối với bệnh nhân rối loạn tiền đình nói riêng và các bệnh nhân đau đầu nói chung.
TM HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU Như Thanh 2019; NGƯỜI THỰC HIỆN
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
Nguyễn Văn Phụng Lê Hữu Trường
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bệnh học nội khoa, tâp II NHà xuất bản y học năm 2004
2. Bách khoa thư bệnh học; nhà xuất bản y học năm 2004.
3. Bệnh rối loạn tiền đình Wikipedia tiếng việt ngày 06/7/2019
4. Bs Lê Tự Phương Thảo - bệnh viện Bạch Mai Hà Nội : nghiên cứu hội chứng tiền đình tại khoa thần kinh bệnh viện Bạch Mai Năm 2014
5. BS Trần Quốc Khánh - Bệnh viện hữu nghị Việt Đức Hà Nội: Nghiên cứu về nguyên nhân bệnh đau đầu.
6. PGS-TS Phạm Trọng Hưng - Bệnh viện Meditec Clinnic Hà Nội: Nghên cứu về bệnh rối loạn tiền đình điều trị tại bệnh viện năm 2018.
7. PGS, TS Ngô Đăng Thục Cán bộ giảng dạy bộ môn TK - trường đai học y Hà Nội; Hội viên tổ chức nghiên cứu não quốc tế: Nghiên cứu Rối loạn tiền đình tại khoa thần kinh bệnh viện Bạch Mai Hà Nội Năm 20015.
8. PGS, TS Nguyễn Văn Liệu Phó trưởng khoa thần kinh bệnh viện Bạch Mai Hà Nội: Các bệnh lý về đau dây thần kinh.
9. PGS, TS Nguyễn Phương Vỹ Giảng viên bộ môn thần kinh, trường đại học y Hà Nội: Bệnh lý đau đầu.
10. TS, BS Đỗ Phương Vịnh Bệnh viện Lão khoa TW: Nghiên cứu bệnh lý đau đầu và sa sút trí tuệ tại bệnh viện lão khoa TW năm 2016.
11. PGS,TS Nguyễn Thi Hoài An Bệnh viện TMH TW: Nghiên cứu bệnh đau đầu và bệnh lý TMH tại bệnh viện TMH TW Năm 2017
12. The Dorters Lounge : Headac Causes The Dorters Lounge 10.2013
13. GS Reuter - GĐ trung tâm chống đau CHLB đức: điều trị cơn đau nửa đầu Migraine
SỞ Y TẾ THANH HOÁ BỆNH VIỆN ĐA KHOA NHƯ THANH
BS: NGUYỄN THỊ MAI HƯƠNG
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TÝP 2 ĐẾN KHÁM VÀ ĐIỀU TRỊ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA NHƯ THANH TỪ 01/01/2018 ĐẾN 31/12/2018
ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ
NHƯ THANH NĂM 2019 |
CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
BMI Chỉ số khối cơ thể
ĐTĐ Đái tháo đường
HDL- C Cholesterol tỷ trọng cao
LDL- C Cholesterol tỷ trọng thấp
TC Cholesterol toàn phần
TG Triglycerid
THA Tăng huyết áp
ĐTĐ Đái tháo đường
WHO Tổ chức Y tế Thế giới
Nghiên cứu UKPDS (United Kingdom Prospective Diabetes Study)
MỤC LỤC
Nội dung |
|
ÐẶT VẤN ÐỀ | 5 |
Chương 1: TỔNG QUAN | 7 |
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu bệnh đái tháo đường | 7 |
1.2. Ðịnh nghĩa | 7 |
1.3. Chẩn đoán và phân loại bệnh đái tháo đường | 8 |
1.4. Biến chứng bệnh đái tháo đường | 9 |
1.5. Rối loạn chuyển hoá lipid ở bệnh nhân đái tháo đường | 11 |
1.6. Một số yếu tố liên quan đến bệnh đái tháo đường | 11 |
Chương 2: ÐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU | 14 |
2.1. Ðối tượng nghiên cứu | 14 |
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu | 14 |
2.3. Phương pháp nghiên cứu | 14 |
2.4. Chỉ tiêu nghiên cứu | 14 |
2.5. Kỹ thuật thu thập số liệu | 15 |
2.6. Vật liệu nghiên cứu | 17 |
2.7. Xử lý số liệu | 17 |
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU | 18 |
3.1. Ðặc điểm bệnh nhân đái tháo đưuòng điều trị tại BV Ða |
|
Khoa Như Thanh. | 18 |
3.2. Một số yếu tố liên quan đến bệnh đái tháo đường | 24 |
Chương 4: BÀN LUẬN | 25 |
KẾT LUẬN | 33 |
KHUYẾN NGHỊ | 34 |
TÀI LIỆU THAM KHẢO | 35 |
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nhóm tuổi, giới
Bảng 3.2. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo dân tộc và địa dư
Bảng 3.3. Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nghề nghiệp
Bảng 3.4. Thời gian phát hiện bệnh theo nhóm tuổi
Bảng 3.5. Một số triệu chứng lâm sàng ở đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.6. Tỷ lệ đối tượng nghiên cứu có biến chứng theo nhóm tuổi
Bảng 3.7. Một số biến chứng theo thời gian phát bệnh
Bảng 3.8. Chỉ số glucose máu trung bình ở đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.9. Mức độ kiểm soát glucose máu theo tiêu chuẩn của WHO
Bảng 3.10. Mức độ kiểm soát glucose máu theo nghề nghiệp
Bảng 3.11. Hàm lượng trung bình một số thành phần lipid máu
Bảng 3.12. Tỷ lệ rối loạn các thành phần lipid máu
Bảng 3.13. Tiền sử và một số thói quen của đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.14. Thể trạng của đối tượng nghiên cứu theo chỉ số BMI
Bảng 3.15. Mức độ tập thể dục thể thao của đối tượng nghiên cứu
Bảng 4.1. So sánh tỷ lệ đái tháo đường theo giới với một số tác giả
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thế kỷ 21 là thế kỷ của các bệnh Nội tiết và Rối loạn chuyển hoá Dự báo của các chuyên gia y tế từ những năm 90 của thế kỷ XX đã và đang trở thành hiện thực. Trong đó, đái tháo đường là bệnh không lây nhiễm, được WHO quan tâm hàng đầu trong chiến lược chăm sóc sức khoẻ cộng đồng.
Đái tháo đường là bệnh mang tính xã hội cao ở nhiều quốc gia bởi tốc độ phát triển nhanh chóng, mức độ nguy hại đến sức khoẻ. Đái tháo đường còn trở thành lực cản của sự phát triển, gánh nặng cho toàn xã hội khi mà mỗi năm thế giới phải chi số tiền khổng lồ từ 232 tỷ đến 430 tỷ USD cho việc phòng chống và điều trị.
Theo WHO, năm 1985 có khoảng 30 triệu người mắc đái tháo đường trên toàn cầu, năm 2004 có khoảng 98,9 triệu người mắc, tới nay khoảng 180 triệu người và con số đó có thể tăng gấp đôi lên tới 366 triệu người vào những năm 2030 . Đây là một trong ba căn bệnh có tốc độ phát triển nhanh nhất và là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở các nước đang phát triển.
Việt Nam không xếp vào 10 nước có tỷ lệ mắc đái tháo đường cao nhưng lại là quốc gia có tốc độ phát triển bệnh nhanh. Một nghiên cứu của Bệnh viện Nội tiết Trung ương vào cuối tháng 10 - 2008 cho thấy, tỷ lệ mắc đái tháo đường ở Việt Nam tăng nhanh từ 2,7% (năm 2001) lên 5% (năm 2008), trong đó có tới 65% người bệnh không biết mình mắc bệnh.
Đái tháo đường đang là vấn đề thời sự cấp bách của sức khoẻ cộng đồng. Cho đến nay, nhiều công trình nghiên cứu về đái tháo đường đã được tiến hành trên phạm vi cả nước.
Tại Như Thanh, trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển về kinh tế, đời sống nhân dân được cải thiện thì tỷ lệ bệnh nhân đái tháo đường tại các cơ sở khám chữa bệnh đang ngày một gia tăng. Biện pháp hữu hiệu để làm giảm tiến triển và biến chứng của bệnh, chi phí cho chữa bệnh ít tốn kém nhất là phải phát hiện sớm và điều trị người bệnh kịp thời. Tuy nhiên, công tác phát hiện sớm, chăm sóc và điều trị bệnh đái tháo đường tại Như Thanh còn gặp rất nhiều khó khăn.
Góp phần tìm hiểu vấn đề này, chúng tôi tiến hành đề tài Nghiên cứu thực trạng bệnh Đái Tháo Đường typ 2 đến khám và điều trị tại Bệnh viện Đa Khoa Như Thanh từ 01/01/2018-31/12/2018
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Đánh giá sự biến động chỉ số ( glucose ) trong quá trình điều trị bằng thuốc chế độ ăn và luyện tập.
-Đánh giá, tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến bệnh đái tháo đường
Chương 1
TỔNG QUAN
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu bệnh đái tháo đường
Trong các bệnh chuyển hoá, đái tháo đường là bệnh lý thường gặp nhất và có lịch sử nghiên cứu rất lâu năm nhưng những thành tựu nghiên cứu về bệnh chỉ có được trong vài thập kỷ gần đây.
Thế kỷ thứ nhất sau công nguyên, Aretaeus đã bắt đầu mô tả về những người mắc bệnh đái nhiều. Dobson (1775) lần đầu tiên hiểu được vị ngọt của nước tiểu ở những bệnh nhân đái tháo đường là do sự có mặt glucose .
Năm 1869, Langerhans tìm ra tổ chức tiểu đảo, gồm 2 loại tế bào bài tiết ra insulin và glucagon không nối với đường dẫn tụy. Năm 1889, Minkowski và Von Mering gây đái tháo đường thực nghiệm ở chó bị cắt bỏ tụy, đặt cơ sở cho học thuyết đái tháo đường do tụy.
Năm 1921, Banting và Best cùng các cộng sự đã thành công trong việc phân lập insulin từ tụy .Vào các năm 1936, 1976 và 1977 các tác giả Himsworth, Gudworth và Jeytt phân loại đái tháo đường thành hai týp là đái tháo đường týp 1 và týp 2.
Nghiên cứu DDCT (Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng về kiểm soát bệnh và biến chứng đái tháo đường, được công bố năm 1993) và nghiên cứu UKPDS (được công bố năm 1998) đã mở ra một kỷ nguyên mới cho điều trị bệnh đái tháo đường, đó là kỷ nguyên của sự kết hợp y tế chuyên sâu và y học dự phòng, dự phòng cả về lĩnh vực hạn chế sự xuất hiện và phát triển bệnh. Đáng lưu ý là trong nghiên cứu UKPDS, có tới 50% bệnh nhân khi phát hiện bệnh thì đã có các biến chứng . Điều này nhấn mạnh thêm tầm quan trọng của việc cần phải phát hiện và điều trị sớm bệnh đái tháo đường.
1.2. Định nghĩa
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, Đái tháo đường là một hội chứng có đặc tính biểu hiện bằng sự tăng đường máu do hậu quả của việc mất hoàn toàn insulin hoặc là do có liên quan đến sự suy yếu trong bài tiết hoặc hoạt động của insulin"
Tháng 1/2003, các chuyên gia thuộc Uỷ ban chẩn đoán và phân loại bệnh
đái tháo đường Hoa Kỳ, lại đưa ra một một định nghĩa mới về đái tháo đường:
Đái tháo đường là một nhóm các bệnh chuyển hoá có đặc điểm là tăng glucose máu, hậu quả của sự thiếu hụt bài tiết insulin; khiếm khuyết trong trong hoạt động của insulin hoặc cả hai. Tăng glucose máu mạn tính thường kết hợp với sự hủy hoại, sự rối loạn chức năng của nhiều cơ quan đặc biệt là mắt, thận, thần kinh, tim và mạch máu.
1.3. Chẩn đoán và phân loại bệnh đái tháo đường
1.3.1. Chẩn đoán
Tiêu chuẩn chẩn đoán xác định:
Theo ADA năm 1997 và được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận năm 1998, tuyên bố áp dụng vào năm 1999, đái tháo đường được chẩn đoán xác định khi có bất kỳ một trong ba tiêu chuẩn sau:
-Tiêu chuẩn 1: Glucose máu bất kỳ ≥ 11,1 mmol/l. Kèm theo các triệu
chứng uống nhiều, đái nhiều, sút cân không có nguyên nhân.
- Tiêu chuẩn 2: Glucose máu lúc đói ≥ 7,0 mmol/l, xét nghiệm lúc bệnh nhân đã nhịn đói sau 6 - 8 giờ không ăn.
-Tiêu chuẩn 3: Glucose máu ở thời điểm 2 giờ sau khi làm nghiệm pháp
tăng glucose máu ≥ 11,1 mmol/l.